Kontakty rodziców z małoletnimi dziećmi – jakie są podstawy do ich ograniczenia?

Kontakty rodziców z małoletnimi dziećmi – jakie są podstawy do ich ograniczenia?

Utrzymywanie kontaktów rodziców z małoletnimi dziećmi jest z jednej strony prawem, a z drugiej strony obowiązkiem rodziców i dzieci. W określonych okolicznościach kontakty mogą być jednak ograniczone.

Wykonywanie kontaktów z dzieckiem może polegać na odwiedzinach, wspólnych spotkaniach, zabieraniu dziecka poza miejsce jego pobytu). Za wykonywanie kontaktów uznaje się także bezpośrednie porozumiewanie się, korespondowanie i korzystanie ze środków komunikacji elektronicznej, takich jak wideochat, Skype, Facebook itp. Forma wykonywania kontaktów powinna być dostosowana do stopnia rozwoju i wieku dziecka.

Porozumienie w sprawie kontaktów

Zasadą jest porozumienie się rodziców, co do wykonywania kontaktów z dzieckiem, jeżeli przebywa ono stale u jednego z rodziców. Porozumienie może być sporządzone na piśmie, albo ustnie. Dopiero w momencie, gdy rodzice dziecka są tak silnie skonfliktowani, że nie mogą dojść do porozumienia, jedno z nich (zwykle ten rodzic, który uważa, że jego kontakty są bezzasadnie ograniczane), kieruje do sądu rodzinnego wniosek o ustalenie kontaktów.

Rola sądu opiekuńczego

Sąd zwykle namawia strony do zawarcia ugody i kieruje skłóconych rodziców na mediację, aby sami doszli do porozumienia i wypracowali wspólne rozwiązanie. Niemniej w niektórych przypadkach sąd ma obowiązek ingerencji w sposób ustalenia kontaktów – m.in. kiedy zachodzą przesłanki ograniczenia utrzymywania kontaktów rodzica z dzieckiem.

Przyczyny ograniczenia utrzymywania kontaktów

Zgodnie z art. 1132 § 1 k.r.o. sąd opiekuńczy ograniczy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem, jeżeli wymaga tego dobro dziecka. Klauzula dobra dziecka jest pojęciem nieostrym, ale wszechobecnym w prawie rodzinnym. Z jednej strony jej granice wyznaczają aktualne potrzeby dziecka, jego relacje z rodzicem, chęć utrzymywania więzi z rodzicem, a z drugiej strony – postawa rodzica, sposób wywiązywania się z obowiązków rodzicielskich oraz zachowanie w stosunku do dziecka.

Natomiast zgodnie z art. 1133 k.r.o. jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, sąd zakaże ich utrzymywania. Zakaz utrzymywania kontaktów w przypadku poważnego zagrożenia dobra dziecka jest zatem obligatoryjny.

Dobro dziecka jest definiowane w orzecznictwie jako zaspokajanie potrzeb życiowych i emocjonalno – psychicznych dziecka na odpowiednim poziomie, ponieważ nie ma definicji ustawowej tego zwrotu. Ostatecznie wypełnienie znaczenia dobra dziecka następuje w indywidualnych okolicznościach sprawy, biorąc pod uwagę konkretną sytuację, w jakiej znalazło się dziecko (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2016 r., II CA 1/16, LEX nr 2216088).

Na czym polega ograniczenie kontaktów?

Ograniczenie kontaktów rodziców z małoletnim może ograniczyć kontakty z dzieckiem m.in. poprzez zakazanie spotykania się z nim, albo jedynie zabierania dziecka poza miejsce stałego pobytu (np. gdy dziecko jest w wieku noworodkowym lub niemowlęcym, albo rodzic mieszka za granicą i przyjeżdża jedynie w odwiedziny).

Ograniczenie może polegać także na zezwoleniu sądu opiekuńczego na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, bądź kuratora sądowego (np. w przypadku alkoholizmu, uzależnienia od substancji odurzających, agresywnego zachowania).

Kontakty rodziców z małoletnim mogą także ograniczyć się do określonych sposobów porozumiewania się na odległość (np. jeżeli jeden z rodziców przebywa w szpitalu, w zakładzie karnym).

Prawidłowe sporządzenie wniosku, w tym sformułowanie żądania oraz doprecyzowanie wniosków dowodowych będzie rzutowało na dalszy tok postępowania i ostateczne, prawomocne rozstrzygnięcie sądu opiekuńczego.