Przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia

Umowa ubezpieczenia jest specyficznym typem umowy, dla którego ustawodawca przewidział odrębną regulację w odniesieniu do przedawnienia roszczeń, które się z niej wywodzą.

Przedawnienie to instytucja prawa cywilnego, której celem jest wprowadzenie stabilizacji stosunków prawnych i zmobilizowanie wierzyciela – osoby, której przysługuje konkretne roszczenie – do podjęcia działań w celu ochrony swoich interesów. Przedawnienie powoduje, że po upływie określonego terminu, roszczenie przysługujące wierzycielowi przekształca się w roszczenie naturalne. Roszczenie nadal istnieje, jednakże wierzyciel nie może domagać się ochrony sądowej w celu jego wyegzekwowania. Roszczenie może być spełnione przez dłużnika jedynie dobrowolnie.

Termin przedawnienia roszczeń z umów ubezpieczenia

Zgodnie z art. 819 § 1 Kodeksu cywilnego, roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem trzech lat. Zacytowany wyżej lakoniczny przepis nie wskazuje od jakiego momentu należy liczyć trzyletni termin, dlatego należy odwołać się do przepisów ogólnych Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 120 § 1 Kodeksu cywilnego, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

W związku z powyższym została utrwalona praktyka, zgodnie z którą termin 3 lat przedawnienia należy liczyć od dnia wystąpienia ryzyka ubezpieczeniowego, które spowodowało powstanie po stronie ubezpieczonego roszczenia o zapłatę określonego świadczenia przeciwko zakładowi ubezpieczeń.

Roszczenia z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej

Na tle umów ubezpieczenia szczególnym charakterem wyróżnia się umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, która jest utożsamiana przede wszystkim z obowiązkowymi ubezpieczeniami posiadaczy pojazdów mechanicznych, jednakże obecnie zakres tych produktów ubezpieczeniowych – zarówno obowiązkowych, jak i dobrowolnych – jest bardzo szeroki i zróżnicowany.

W przypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność gwarancyjną w stosunku do osoby poszkodowanej, która doznała szkody w następstwie działań lub zaniechań ubezpieczonego. Osoba ubezpieczona zawiera zatem umowę, aby w określonych sytuacjach uniknąć konsekwencji swoich działań.

Poszkodowanemu przysługuje roszczenie w stosunku do osoby odpowiedzialnej za powstanie szkody (sprawcy) oraz w stosunku do zakładu ubezpieczeń. Wybór należy co do zasady do poszkodowanego, jednakże z reguły pozwanym jest zakład ubezpieczeń bądź po stronie pozwanej występują zarówno zakład ubezpieczeń, jak i sprawca. Z ekonomicznej perspektywy – zakład ubezpieczeń jest bardziej wypłacalny niż osoba fizyczna. W odniesieniu do roszczeń z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ustawodawca przewidział dodatkową regułę odnoszącą się do terminu przedawnienia roszczeń.

Zgodnie z art. 819 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego, w wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

Powyższy przepis odsyła zatem do przepisów regulujących termin przedawnienia w odniesieniu do poszczególnych umów oraz do art. 4421 Kodeksu cywilnego, który odnosi się do naprawienia szkody na osobie. Podstawowy termin przedawnienia roszczeń na osobie wynosi 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Należy również zwrócić uwagę na to, że zgodnie z art. 4421 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

W myśl art. 4421 § 3 Kodeksu cywilnego, w razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Poza tym, stosownie do art. 4421 § 4 Kodeksu cywilnego, przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.

Przerwanie i zawieszenie biegu terminu przedawnienia

Termin biegu przedawnienia może zostać przerwany lub zawieszony. Przerwa biegu przedawnienia powoduje, że po jej ustaniu termin przedawnienia należy liczyć od nowa. Zawieszenie biegu przedawnienia powoduje z kolei ten skutek, że termin przedawnienia zostaje wstrzymany i biegnie dalej po ustaniu przyczyny zawieszenia.

Zgodnie z art. 121 pkt 4, 5 i 6 Kodeksu cywilnego – w kontekście roszczeń przeciwko zakładowi ubezpieczeń, bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu co do:

• wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody,
• roszczeń objętych umową o mediację - przez czas trwania mediacji;
• roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej - przez czas trwania postępowania pojednawczego.

W myśl art. 123 § 1 Kodeksu cywilnego – w kontekście roszczeń przeciwko zakładowi ubezpieczeń, bieg przedawnienia przerywa się:

• przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, przy czym taką czynnością nie jest już złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej (czytaj więcej o "Zawezwanie do próby ugodowej już nie przerwie biegu przedawnienia"),
• przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje – co w praktyce jest mało prawdopodobne w odniesieniu do zakładu ubezpieczeń.

Poza tym, przepisy o umowie ubezpieczenia przewidują przepis szczególny wskazujący na zaistnienie przerwy biegu przedawnienia roszczenia o świadczenie przez zgłoszenie ubezpieczycielowi roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem.

Zgodnie z art. 819 § 4 Kodeksu cywilnego, bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.

Kancelaria Prawna „LEGATO” posiada bogate doświadczenie w zakresie prowadzenia postępowań o zapłatę przeciwko zakładom ubezpieczeń – zarówno na etapie zgłoszenia szkody i reprezentowania klientów w toku postępowania likwidacyjnego, aż do wydania decyzji ubezpieczeniowej oraz złożenia ewentualnego odwołania od decyzji, jak i na etapie postępowania sądowego.

Prawo cywilne, Przedawnienie roszczeń pracowniczych, ubezpieczenia

• Kliknięć: 2988