Umowa B2B a stosunek pracy – jak bezpiecznie współpracować w tej formie?

Współpraca w modelu B2B stała się popularnym rozwiązaniem w wielu branżach, zwłaszcza w IT, marketingu czy doradztwie biznesowym. Coraz częściej przedsiębiorcy decydują się na nawiązywanie współpracy w oparciu o umowy B2B zamiast klasycznej umowy o pracę. Jest to korzystne dla obu stron – pracodawca może ograniczyć koszty zatrudnienia, a samozatrudniony może liczyć na większą swobodę i korzystniejsze warunki. Jednak nie każda umowa B2B jest legalna. Jeśli relacja między stronami spełnia cechy stosunku pracy, organy mogą zakwestionować jej charakter i domagać się uznania jej za umowę o pracę. W niniejszym artykule wyjaśniamy, jakie są kluczowe różnice między B2B a stosunkiem pracy i jak zabezpieczyć się przed ryzykiem zakwestionowania umowy.

Czym różni się umowa B2B od umowy o pracę?

Umowa B2B to relacja pomiędzy dwoma niezależnymi podmiotami gospodarczymi. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą świadczy usługi na rzecz innego przedsiębiorcy, najczęściej na podstawie umowy cywilnoprawnej. W przeciwieństwie do umowy o pracę, umowa B2B nie podlega przepisom Kodeksu pracy, co oznacza, że samozatrudniony nie korzysta z ochrony pracowniczej, np. prawa do urlopu czy minimalnego wynagrodzenia.

Stosunek pracy, zgodnie z definicją zawartą w Kodeksie pracy, występuje, gdy spełnione są następujące warunki:

• praca jest wykonywana osobiście,
• pracownik działa pod kierownictwem pracodawcy,
• zadania są realizowane w określonym miejscu i czasie,
• pracownik otrzymuje stałe, miesięczne wynagrodzenie.

Jeśli w rzeczywistości współpraca w ramach umowy B2B przypomina stosunek pracy, może to prowadzić do jej zakwestionowania przez organy państwa lub sąd pracy. Pozew o ustalenie stosunku pracy może bowiem wnieść sam pracownik – np. po ustaniu współpracy. Może to w praktyce narazić przedsiębiorcę na znaczne koszty, wynikające np. z obowiązku zapłaty zaległych nadgodzin, składek na ubezpieczenie czy ekwiwalentu za urlop.

Kiedy umowa B2B może zostać uznana za stosunek pracy?

Głównym kryterium oceny, czy mamy do czynienia z faktycznym samozatrudnieniem, czy pozorną umową B2B, jest stopień samodzielności wykonawcy. Jeśli przedsiębiorca zawierający umowę B2B ma pełną swobodę w organizacji swojej pracy, świadczy usługi dla wielu klientów i sam decyduje o sposobie realizacji zadań, umowa ma charakter B2B.

Problemy pojawiają się, gdy samozatrudniony faktycznie wykonuje obowiązki jak etatowy pracownik. Jeśli współpraca polega na pracy w siedzibie kontrahenta, w stałych godzinach, pod nadzorem przełożonego i z wykorzystaniem firmowego sprzętu, to ryzyko zakwestionowania umowy B2B jest wysokie. W takiej sytuacji organy kontrolne mogą uznać, że mamy do czynienia ze stosunkiem pracy, co rodzi poważne konsekwencje finansowe dla pracodawcy.

Podobnie jest, jeżeli postanowienia umowy zostaną przygotowane w sposób wadliwy. Przykładowo, jeśli strony w umowie wprost napiszą o „urlopie”, czy o obowiązkach świadczenia pracy w konkretnych, wyznaczonych godzinach, to ryzyko ustalenia stosunku pracy znacząco wzrasta.

Konsekwencje zakwestionowania umowy B2B

Jeżeli ZUS lub PIP uzna, że umowa B2B była w rzeczywistości ukrytą umową o pracę, przedsiębiorca może zostać zobowiązany do zapłaty zaległych składek na ubezpieczenia społeczne oraz podatków za cały okres trwania współpracy. Dodatkowo może zostać nałożona kara finansowa za naruszenie przepisów prawa pracy.

Pracownik, którego umowa B2B została zakwestionowana, może dochodzić przed sądem swoich praw, żądając uznania istnienia stosunku pracy i związanych z nim świadczeń, takich jak wynagrodzenie za nadgodziny, ekwiwalent za niewykorzystany urlop czy odprawa.

Jak zabezpieczyć umowę B2B przed ryzykiem jej zakwestionowania?

Aby uniknąć problemów prawnych, umowa B2B powinna jasno określać zakres współpracy i podkreślać jej biznesowy charakter. Warto zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• wykonawca powinien mieć prawo do samodzielnego ustalania sposobu realizacji usług,
• współpraca powinna obejmować różne projekty, a nie jedynie obowiązki odpowiadające etatowej pracy,
• w umowie warto zawrzeć zapisy o braku podporządkowania oraz o możliwości świadczenia usług dla innych klientów,
• wynagrodzenie powinno być uzależnione od efektów pracy, a nie od czasu pracy.

Przemyślane ukształtowanie umowy oraz jej faktyczna realizacja zgodnie z zasadami współpracy B2B pozwalają uniknąć ryzyka kontroli i ewentualnych konsekwencji prawnych. Nasza kancelaria wspiera przedsiębiorców przy kompleksowym przygotowaniu umów, zarówno w kontekście prawa pracy, umów cywilnoprawnych, jak również umów B2B.

Podsumowanie

Umowa B2B jest korzystnym rozwiązaniem zarówno dla przedsiębiorców, jak i wykonawców usług, pod warunkiem że jej konstrukcja nie budzi wątpliwości co do faktycznej niezależności stron. Kluczowe jest unikanie cech stosunku pracy, takich jak podporządkowanie, stałe godziny pracy czy wykonywanie obowiązków pod kierownictwem zlecającego.

Zanim zdecydujesz się na współpracę w modelu B2B, warto skonsultować treść umowy z prawnikiem, który pomoże wyeliminować ryzyko jej zakwestionowania i zapewnić pełną zgodność z obowiązującymi przepisami.