Roszczenie negatoryjne – komu przysługuje i jak z niego skorzystać?

Roszczenie negatoryjne – komu przysługuje i jak z niego skorzystać?

Prawo własności może ulegać naruszeniom różnego rodzaju. W celu jego ochrony właściciel może się chronić poprzez roszczenia wskazane w art. 222 k.c. Roszczenie z art. 222 § 1 k.c. jest roszczeniem windykacyjnym – o wydanie rzeczy.

Natomiast drugie z roszczeń, wskazane w art. 222 § 2 k.c. służy ochronie przed innego rodzaju naruszeniami, niż pozbawienie władztwa nad rzeczą. Zgodnie z art. 222 § 2 k.c. przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie negatoryjne przysługuje nie tylko właścicielowi, ale również współwłaścicielowi.

Powstanie roszczenia negatoryjnego

Roszczenie negatoryjne powstaje w chwili naruszenia prawa własności w inny sposób niż pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. W pozwie skierowanym przeciwko osobie naruszającej prawo własności zawiera się żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechania naruszeń.

Podjęcie próby przedsądowego rozwiązania sporu

W przypadku tego typu spraw, także zachodzi obowiązek podjęcia próby przedsądowego rozwiązania sporu. Najczęściej przyjmuje ona postać przedsądowego wezwania o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie dalszych naruszeń. Właściciel powinien wyznaczyć rozsądny termin osobie dokonującej naruszeń na przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie dalszych naruszeń. Po jego bezskutecznym upływie, świadczącym o niepowodzeniu przedsądowego rozwiązania sporu, można skierować sprawę na drogę sądową.

Ustalenie rodzaju naruszeń

W toku procesu Sąd ustala rodzaj dokonanego naruszenia cudzego prawa własności. Zadaniem powoda jest udowodnienie pozwanemu naruszenia. Dowody w sprawie mogą być zróżnicowane, w zależności od rodzaju naruszenia. Najczęściej będą to dowód z oględzin, dokumentacja fotograficzna przedstawiająca obszar naruszeń, zeznania świadków i uzupełniająco zeznania stron.

Częstym błędem popełnianym przez osoby nieposiadające wiedzy prawniczej i doświadczenia w zakresie prowadzenia spraw jest niewłaściwe zakwalifikowanie naruszenia i wystąpienie z powództwem negatoryjnym, zamiast z pozwem o wydanie nieruchomości. Wszelkie naruszenia prowadzące do pozbawienia faktycznego władztwa nad rzeczą, nie uprawniają właściciela do wystąpienia z powództwem negatoryjnym. W tego typu sprawach problematyczne może być także ustalenie wartości przedmiotu sporu.

Treść wyroku w sprawie z powództwa negatoryjnego

W treści wyroku w sprawie zainicjowanej wniesieniem pozwu o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń sąd rozpoznający sprawę wskazuje konkretne czynności, które naruszyciel powinien wykonać w celu przywrócenia stanu zgodnego z prawem oraz określa, od których naruszeń ma powstrzymać się w przyszłości.

Jeżeli roszczenie negatoryjne jest zgodne z prawem i zostało udowodnione, sąd uwzględni powództwo. W nielicznych, wyjątkowych przypadkach powództwo negatoryjne może być oddalone na podstawie art. 5 k.c., w związku z podniesieniem przez pozwanego zarzutu nadużycia prawa.

W przypadku niektórych konfliktów, zwłaszcza sąsiedzkich, wystąpienie do sądu z powództwem negatoryjnym może się okazać konieczne.

1. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20 października 2016 r., sygn. akt I ACa 435/16, LEX nr 2662115.
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 kwietnia 2016 r., sygn. akt I ACa 903/15, LEX nr 2061801.
3. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 stycznia 2014 r., sygn. akt I ACa 861/13, LEX nr 1428182.