Zamiana kary pozbawienia wolności na grzywnę lub prace społeczne – sprawdź, kto może skorzystać z dobrodziejstwa art. 75a k.k.

Możliwość zamiany kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, została wprowadzona do polskiego kodeksu karnego w dniu 1 lipca 2015 r. Zakres jej zastosowania został nieco ograniczony z dniem 15 kwietnia 2016 r.

Zastosowanie tej instytucji należy całkowicie do uznania Sądu, przy czym ocena zastosowania tej instytucji nie może być dowolna. Spełnienie przesłanek ustawowych wskazanych w art. 75a § 1 k.k. nie obliguje Sądu do zamiany kary pozbawienia wolności na grzywnę lub prace społeczne. Zamiana kary zawsze jest fakultatywna.

Tylko kara warunkowo zawieszona

Z instytucji opisanej w art. 75a § 1 k.k. mogą skorzystać tylko osoby, które zostały skazane na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Okres próby nie ma znaczenia, podobnie jak wymiar orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Zastosowanie zamiany kary pozbawienia wolności na karę nieizolacyjną dotyczy tylko sytuacji, w których Sąd rozważa wydanie zarządzenia o wykonaniu kary warunkowo zawieszonej, z powodu rażącego naruszania porządku prawnego, w szczególności popełnienia innego przestępstwa niż podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

Wyłączenia ustawowe zastosowania art. 75a k.k.

Ustawodawca wyłączył z zakresu zastosowania art. 75a k.k. niektóre sytuacje, uznając odgórnie, że w tych przypadkach zamiana kary izolacyjnej na nieizolacyjną nie pozwoli na spełnienie celów kary. Przypadki te zostały wymienione w art. 75a § 2 i § 7 k.k. Zgodnie z tymi przepisami nie można zastosować art. 75a § 1 k.k. w następujących przypadkach:

• gdy skazany popełnił w okresie próby podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania,
• gdy skazany ponownie użył przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą, rażąco naruszając porządek prawny w okresie próby,
• gdy sąd zarządza wykonanie kary, ponieważ skazany popełnił przestępstwo, a za odstąpieniem od zarządzenia kary nie przemawiają szczególne względy,
• gdy sąd zarządza wykonanie kary, ponieważ skazany uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku, mimo pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, a za odstąpieniem od zarządzenia kary nie przemawiają szczególne względy,
• skazany nie wykonał obowiązku opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
• skazany nie uiścił świadczenia pieniężnego, albo nie naprawił wyrządzonej przestępstwem szkody.

W dwóch przypadkach (pkt 3 i 4) rolą obrońcy skazanego będzie wykazanie, że szczególne względy przemawiają za tym, aby Sąd nie korzystał z obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary warunkowo zawieszonej i zastosował instytucję z art. 75a § 1 k.k.

Ponadto, z zamiany kary izolacyjnej na nieizolacyjną nie może skorzystać skazany, wobec którego kara pozbawienia wolności do lat 5 została warunkowo zawieszona na okres do 10 lat, na podstawie art. 60 § 5 k.k. Dotyczy to osób, wobec których sąd zastosował nadzwyczajne złagodzenie kary, na skutek ujawnienia informacji istotnych dla ustalenia osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa i okoliczności jego popełnienia, na podstawie art. 60 § 3 lub 4 k.k.

Górna granica zamiany kary na nieizolacyjne formy

Sąd nie może zamienić kary pozbawienia wolności na karę ograniczenia wolności lub karę grzywny w sposób dowolny. Obowiązkiem Sądu jest zastosowanie reguł wskazanych w przepisie art. 75a § 1 k.k. Oznacza to, że w każdym wypadku orzeczona kara ograniczenia wolności nie może trwać dłużej niż 2 lata, natomiast grzywna nie może przekroczyć 810 stawek dziennych.

Zasady przeliczania wymiaru kary izolacyjnej na nieizolacyjną również zostały ustalone. Ustawodawca przyjął znane reguły, zgodnie z którymi jeden dzień kary pozbawienia wolności równa się dwóm dniom kary ograniczenia wolności, albo dwóm stawkom dziennym grzywny.

Zamiana kary jest odwracalna

Skazany, wobec którego Sąd zastosował zamianę kary izolacyjnej na nieizolacyjną, powinien pamiętać, że zamiana nie zwalnia go od wykonania orzeczonych wobec niego środków karnych, przepadku, środków kompensacyjnych lub środków zabezpieczających.

Uchylając się od ich wykonania skazany naraża się na to, że sąd uchyli zamianę i zarządzi wykonanie kary pozbawienia wolności. Zasady zamiany kary nieizolacyjnej na izolacyjną są analogiczne. Sąd przelicza ponownie karę orzeczoną stosując zasadę, że dwie stawki dzienne grzywny albo dwa dni kary ograniczenia wolności odpowiadają jednemu dniowi kary pozbawienia wolności. Następnie na poczet kary izolacyjnej Sąd zalicza dotychczas wykonaną karę grzywny lub karę ograniczenia wolności.

Jako zespół prawny Kancelarii Legato mamy duże doświadczenie w prowadzeniu spraw z zakresu postępowania wykonawczego zarówno w sprawach karnych, jak i w sprawach o wykroczenia. Bardzo często osoba ukarana lub skazana prawomocnie nie posiada wiedzy w jaki sposób może uniknąć kary pozbawienia wolności.

Warto jak najszybciej skontaktować się z profesjonalnym pełnomocnikiem, który pomoże w przygotowaniu odpowiednich pism procesowych oraz zapewni kompleksowe zastępstwo prawne w sprawie.