"trzy siódemki (art. 777 kpc)", czyli jak zabezpieczyć wierzytelność i ominąć proces sądowy

Prawdopodobnie każdy przedsiębiorca doświadczył w toku prowadzonej działalności zatorów płatniczych, czyli sytuacji, w której kontrahent nie uregulował swojego długu na czas. W przypadku, gdy jest to drobna kwota, brak zapłaty może być dla przedsiębiorcy uciążliwy, ale co do zasady będzie niegroźny. Jeżeli jednak nieopłacony dług opiewa na znaczną kwotę, może mieć to konsekwencje dla całej płynności finansowej przedsiębiorcy. Szczególnie niekorzystne dla przedsiębiorców może być również średnia długość rozpoznawania spraw sądowych w Polsce. Czy procedurę windykacji w działalności można przyspieszyć?

Windykacja należności: jak się odbywa i ile trwa?

Windykacja należności prowadzona przez adwokata czy radcę prawnego, aby była skuteczna składa się z określonych czynności. Zazwyczaj należą do nich:

• wystosowanie wezwania do zapłaty z określeniem terminu płatności
• Sporządzenie pozwu
• Doprowadzenie do wydania korzystnego orzeczenia (wyroku, nakazu zapłaty)
• zaopatrzenie orzeczenia w klauzulę wykonalności (aby stał się tytułem wykonawczym)
• skierowanie sprawy na drogę egzekucji komorniczej (poprzez złożenie wniosku egzekucyjnego)
• nadzór nad egzekucją komorniczą (sprawdzanie statusu, uiszczanie zaliczek, wskazywanie możliwych sposobów prowadzenia egzekucji).

Warto nadmienić, że każdy z tych etapów może trwać nawet kilka do kilkunastu tygodni. Jeżeli dłużnik będzie w umiejętny sposób przedłużał postępowanie, np. wnosząc wnioski czy środki zaskarżenia mające na celu wyłącznie przedłużenie procesu, to cała procedura może trwać nawet kilka lat.

Podczas przedłużającego się postępowania sądowego dłużnik będzie miał czas na ukrycie swojego majątku. Oczywiście takie działanie dłużnika jest niezgodne z prawem i może być karalne (zarówno w procesie karnym, jak i w procesie cywilnym w oparciu o skargę pauliańską). Niemniej jednak takie działanie będzie skutkowało tym, że wierzyciel w dalszym ciągu do czasu ukończenia tych postępowań prawdopodobnie nie otrzyma swojej należności.

Należy nadmienić, że czas co do zasady gra na niekorzyść dłużnika. Jeżeli ilość długów dłużnika się zwiększy, może on ogłosić upadłość. W takiej sytuacji szansa na wyegzekwowanie należności spada w zasadzie do zera.

Jak przyspieszyć odzyskiwanie należności?

Każdy przedsiębiorca dotknięty nieterminową spłatą kontrahenta może sobie zadawać pytanie: w jaki sposób można przyspieszyć procedurę windykacji należności?

Przede wszystkim z analizy prowadzonych naszą kancelarię spraw wynika, że najwięcej czasu w określonych powyżej etapach windykacji zajmuje przedsiębiorcy uzyskanie tytułu egzekucyjnego- czyli uzyskania prawomocnego orzeczenia zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Bez tytułu wykonawczego wierzyciel nie może skierować sprawy do komornika.

Czy zatem można na podstawie innego dokumentu wszcząć egzekucję komorniczą? Kodeks postępowania cywilnego przewiduje, że tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Tytułami egzekucyjnymi są:

1. orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;
2. orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
3. inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
4. akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
5. akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
6. akt notarialny określony w pkt 4 lub 5, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.

Podsumowując: akt notarialny zgodny z art. 777 par. 1 pkt 5 kpc (zwany potocznie trzema siódemkami) może być tytułem wykonawczym. W praktyce taki akt notarialny może zaoszczędzić przedsiębiorcy kilku-kilkunastu miesięcy postępowania sądowego. Przedsiębiorca może od razu z takim aktem zaopatrzonym w klauzulę skierować sprawę do komornika.

Na jakim etapie warto zabezpieczyć swoją należność?

Zabezpieczenie wierzytelności (w tym na przyszłość) może być dokonane w szczególności w negocjacjach przed zawarciem umowy. Z uwagi na koszty sporządzenia aktu notarialnego, ten sposób zabezpieczenia polecany jest głównie w umowach o wysokim wynagrodzeniu dla przedsiębiorcy, albo w umowach długoletnich, w których potencjalne naruszenie może nastąpić z różnych przyczyn na określonych etapach realizacji umowy (w różnym okresie czasu).

Zabezpieczenie zgodnie z art. 777 kpc wymaga wizyty u notariusza. O ile notariusz co do zasady pomoże przedsiębiorcy w ujęciu słownym klauzuli, aczkolwiek w całej procedurze i logistyce sporządzania aktu notarialnego może pomóc profesjonalny pełnomocnik, który przede wszystkim będzie mógł przeprowadzić przedsiębiorcę przez całą procedurę.

Jak skutecznie dochodzić należności B2B?

Tak jak wspominaliśmy powyżej, zabezpieczenie w myśl art 777 kpc. jest korzystne w przypadku umów o dużej wartości bądź długoletnich. Jak zmotywować kontrahenta do uiszczenia należności w kontrakcie o bardziej bagatelnej wartości?

Ustawodawca wprowadził ustawę o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Zgodnie z tą ustawą, dla transakcji handlowych (czyli takich między przedsiębiorcami) w przypadku nawet jednodniowego opóźnienia, do każdej wystawionej faktury (a więc nie noty odsetkowej) można doliczyć kwotę rekompensaty za koszty odzyskiwania należności.

Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:

• 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;
• 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
• 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.

Podsumowanie