Co warto wiedzieć o zakładaniu fundacji rodzinnej?

Fundacja rodzinna to nowa forma prawna umożliwiająca efektywne zarządzanie majątkiem i planowanie sukcesji. Jej głównym celem jest zapewnienie stabilności i ciągłości działalności gospodarczej oraz ochrony majątku rodzinnego na wiele pokoleń. Fundatorzy mogą przekazywać swoje aktywa fundacji, która zarządza nimi zgodnie z ustalonymi zasadami, jednocześnie realizując świadczenia dla beneficjentów.

Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna to forma prawna organizacji, która ma na celu zarządzanie majątkiem rodzinnym oraz jego ochronę i przekazywanie kolejnym pokoleniom. Jest to instytucja prawna popularna w wielu krajach, a w Polsce funkcjonująca względnie od niedawna. Wprowadzona została ona do systemu prawnego na mocy ustawy z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej, która weszła w życie 22 maja 2023 roku.

Fundacja rodzinna w Polsce jest tworzona przez jednego lub kilku fundatorów, którzy przekazują do niej określony majątek. Proces założenia fundacji obejmuje spisanie aktu założycielskiego oraz statutu, a także rejestrację fundacji w rejestrze.

Fundacje rodzinne są użytecznym narzędziem dla rodzin pragnących zabezpieczyć swój majątek i zapewnić jego trwałość przez pokolenia, jednocześnie oferując elastyczność w zarządzaniu i planowaniu przyszłości. Fundacja rodzinna w niektórych przypadkach może być również rozwiązaniem obniżającym efektywne opodatkowanie zysków ze spółki.

Jak założyć fundację rodzinną?

Proces założenia fundacji rodzinnej rozpoczyna się od sporządzenia aktu założycielskiego lub testamentu w formie aktu notarialnego. Następnie należy przygotować statut i spis mienia oraz ustanowić organy fundacji. Przed wpisaniem do rejestru konieczne jest wniesienie funduszu założycielskiego w wysokości co najmniej 100 000 zł. Fundacja jest następnie rejestrowana, co kończy proces jej formalnego zakładania.

Rejestr fundacji rodzinnych prowadzony jest przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim i zawiera podstawowe informacje o fundacji. Chociaż jest jawny, nie jest póki co dostępny online, co zapewnia pewien poziom prywatności.

Z pozoru założenie fundacji rodzinnej może wydawać się proste, aczkolwiek przedsiębiorcy mogą napotkać wiele trudności praktycznych. Jedną z nich może być chociażby poprawne sporządzenie statutu fundacji czy złożenie kompletnego wniosku, którego niezbędnym elementem są załączniki.

Jak funkcjonuje w praktyce fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna może posiadać różne aktywa, w tym nieruchomości, ruchomości, papiery wartościowe i udziały w spółkach. Jej działalność gospodarcza jest ograniczona do wybranych obszarów, takich jak najem, dzierżawa, udzielanie pożyczek spółkom, w których posiada udziały, oraz działalność rolnicza. Wszelkie zyski z tych działalności są reinwestowane w fundację, co pozwala na dalsze pomnażanie majątku.

Zarządzanie fundacją odbywa się przez zarząd, który realizuje cele fundacji i reprezentuje ją na zewnątrz. W większych fundacjach, gdzie liczba beneficjentów przekracza 25 osób, powoływana jest rada nadzorcza pełniąca funkcje kontrolne. Zgromadzenie beneficjentów, które rozpatruje i zatwierdza sprawozdania finansowe oraz udziela absolutorium innym organom, zapewnia wpływ rodziny na działalność fundacji.

W kontekście prawa spadkowego fundacja może być spadkobiercą, o ile zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu. Fundacja odpowiada za zapłatę zachowku jako spadkobierca, obdarowany lub fundacja rodzinna, jeżeli fundusz założycielski pokryto na mniej niż 10 lat przed śmiercią fundatora. Możliwe jest modyfikowanie zasad zapłaty zachowku, w tym odroczenie płatności, ratalne czy obniżenie kwoty.

Fundacja rodzinna a podatki

Pod względem podatkowym fundacja rodzinna płaci 15% CIT przy przekazywaniu świadczeń beneficjentom, z wyjątkiem dochodów z najmu czy działalności niedozwolonej ustawą, które podlegają 25% CIT. Beneficjenci fundacji, którzy są najbliższą rodziną fundatora, są zwolnieni z PIT. Inne osoby fizyczne zapłacą 10% lub 15% PIT w zależności od stopnia pokrewieństwa.

Fundacja rodzinna ze względu na swoją specyfikę i stosunkowo nowy charakter w polskim systemie prawnym budzi liczne wątpliwości podatkowe. Warto wskazać, że nieraz w sprawach o podobnym stanie faktycznym organy podatkowe wydają sprzeczne interpretacje. Problematyczne mogą być między innymi kwestie związane z:

• Opodatkowaniem dochodów fundacji
• Wnoszeniem majątku do fundacji i skutków podatkowych
• Możliwości zastosowania ulg podatkowych

W przypadkach, gdy wątpliwości podatkowe są szczególnie skomplikowane, warto rozważyć wystąpienie o wydanie interpretacji indywidualnej przez Krajową Informację Skarbową (KIS). Interpretacja indywidualna to oficjalne stanowisko organu podatkowego w konkretnej sprawie podatkowej, które daje podatnikowi pewność co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego.

Interpretacja jest wydawana na wniosek konkretnego podatnika i dotyczy jego indywidualnej sytuacji. Organ podatkowy ocenia poprawność zastosowania przez podatnika przepisów w danym stanie faktycznym. Podatnik, który otrzymał interpretację indywidualną, może liczyć na ochronę prawną w przypadku zmiany interpretacji przepisów przez organy podatkowe.

Wystąpienie o interpretację indywidualną wymaga złożenia wniosku, w którym dokładnie opisuje się stan faktyczny oraz zadaje konkretne pytania dotyczące zastosowania przepisów. Skorzystanie z interpretacji indywidualnej może być kluczowe w zapewnieniu prawidłowego i bezpiecznego funkcjonowania fundacji rodzinnej.

Warto jednak pamiętać o wymogach formalnych wniosku - jeżeli wniosek dotknięty jest wadami, organ nie wyda interpretacji, a podatnik nie uzyska ochrony.

Podsumowanie

Fundacje rodzinne stanowią innowacyjne narzędzie do zarządzania majątkiem i planowania sukcesji, oferując elastyczne i długoterminowe rozwiązania, które chronią interesy rodzinne i biznesowe fundatorów oraz ich beneficjentów. Jak każde nowe rozwiązanie prawne, nie jest jednak pozbawione wad, jedną z nich jest zdecydowanie mnogość poglądów organów podatkowych i brak jednoznacznej praktyki sądów. Jeżeli rozważają Państwo założenie fundacji rodzinnej, zachęcamy do kontaktu.