Kiedy dług się przedawnia? To musisz wiedzieć o przedawnieniu roszczeń

Niezależnie od tego, czy jesteś dłużnikiem czy wierzycielem, przedawnienie roszczeń to dla Ciebie istotny element polskiego systemu prawnego. W praktyce oznacza to, że po upływie określonego czasu wierzyciel traci możliwość skutecznego dochodzenia swojego roszczenia na drodze sądowej. W niniejszym artykule omówimy kluczowe aspekty przedawnienia długów, w tym podstawowe terminy przedawnienia, zasady ich obliczania oraz sytuacje, w których przedawnienie może zostać przerwane lub zawieszone.

Czym jest przedawnienie roszczeń?

Przedawnienie roszczeń to instytucja prawa cywilnego, która polega na tym, że po upływie określonego w przepisach prawa terminu, dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia wierzyciela. Innymi słowy, przedawnienie daje dłużnikowi prawo do odmowy spełnienia świadczenia, jeśli wierzyciel nie dochodził swojego roszczenia w odpowiednim czasie. Należy jednak zaznaczyć, że przedawnienie nie powoduje wygaśnięcia długu, lecz jedynie uniemożliwia jego przymusowe dochodzenie.

Podstawowe terminy przedawnienia

Terminy przedawnienia roszczeń w polskim prawie są zróżnicowane i zależą od charakteru danego zobowiązania. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• Roszczenia majątkowe: Zasadniczy termin przedawnienia wynosi 6 lat. Dotyczy to roszczeń wynikających z umów cywilnoprawnych, takich jak pożyczki czy sprzedaż. Warto jednak pamiętać, że dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. czynsz najmu) oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin ten wynosi 3 lata.
• Roszczenia z tytułu umów sprzedaży między przedsiębiorcami: Termin przedawnienia wynosi 2 lata. Obejmuje to sytuacje, w których obie strony umowy są przedsiębiorcami.
• Roszczenia z tytułu umowy o dzieło: Przedawniają się z upływem 2 lat od dnia oddania dzieła lub od dnia, w którym dzieło miało być oddane.
• Roszczenia z tytułu umowy przewozu: Termin przedawnienia wynosi 1 rok. Dotyczy to zarówno przewozu osób, jak i rzeczy.
• Roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia oraz z czynów niedozwolonych: Przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia, jednak nie później niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Zasady liczenia terminów przedawnienia

Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, czyli od momentu, gdy wierzyciel mógł zażądać spełnienia świadczenia od dłużnika. Ważne jest, aby prawidłowo ustalić ten moment, gdyż od niego zależy poprawne obliczenie terminu przedawnienia.

Przykładowo, jeżeli strony umówiły się, że zapłata za dostarczony towar nastąpi do 30 czerwca 2025 roku, to od 1 lipca 2025 roku wierzyciel może domagać się zapłaty, a więc od tego dnia rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia.

Przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia

W pewnych sytuacjach bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany lub zawieszony:

Przerwanie biegu przedawnienia

Powoduje, że dotychczasowy okres przedawnienia przestaje być liczony, a po ustaniu przyczyny przerwania termin zaczyna biec na nowo. Do przerwania biegu przedawnienia dochodzi m.in. poprzez:

• Wniesienie pozwu do sądu o dochodzenie roszczenia.
• Uzyskanie orzeczenia sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju.
• Uznanie roszczenia przez dłużnika, np. poprzez częściową spłatę długu lub prośbę o odroczenie terminu płatności.

Zawieszenie biegu przedawnienia

Polega na tym, że w określonych sytuacjach bieg terminu przedawnienia zostaje wstrzymany na pewien czas, po czym jest kontynuowany. Przykłady sytuacji powodujących zawieszenie biegu przedawnienia to:

• Siła wyższa uniemożliwiająca wierzycielowi dochodzenie roszczenia przed sądem.
• Brak przedstawiciela ustawowego po stronie wierzyciela będącego osobą fizyczną.

Przedawnienie a postępowanie egzekucyjne

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego przed upływem terminu przedawnienia przerywa jego bieg. Oznacza to, że jeśli wierzyciel złoży wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej przed upływem terminu przedawnienia, to termin ten przestaje biec, a po zakończeniu postępowania egzekucyjnego rozpoczyna się na nowo.

Warto jednak zauważyć, że jeśli postępowanie egzekucyjne zostanie umorzone z powodu bezczynności wierzyciela, a ten nie podejmie dalszych działań w ciągu określonego czasu, roszczenie może ulec przedawnieniu.

Skutki przedawnienia roszczenia

Po upływie terminu przedawnienia dłużnik może skutecznie uchylić się od zaspokojenia roszczenia, podnosząc zarzut przedawnienia w ewentualnym postępowaniu sądowym. Oznacza to, że choć dług nadal istnieje, to wierzyciel nie ma możliwości jego przymusowego dochodzenia.

Należy jednak pamiętać, że przedawnienie nie działa automatycznie. Dłużnik musi świadomie skorzystać z tego uprawnienia, zgłaszając odpowiedni zarzut. W przeciwnym razie sąd może zasądzić zapłatę pomimo upływu terminu przedawnienia.

Podsumowanie

Przedawnienie roszczeń jest ważnym mechanizmem prawnym, zarówno dla dłużników, jak również dla wierzycieli. Dla obu stron kluczowe jest prawidłowe ustalenie momentu wymagalności roszczenia oraz biegu przedawnienia, ponieważ w niektórych przypadkach może on zostać przerwany lub zawieszony.