Nowelizacja ustawy o ruchu drogowym – co zmieni się dla kierowców w 2026 roku?

Nowelizacja Prawa o ruchu drogowym, która zacznie obowiązywać od 2026 roku, stanowi jedną z najbardziej rozległych i wielowątkowych reform w ostatnich latach. Ustawodawca sięgnął po instrumenty mające zarówno wzmocnić bezpieczeństwo uczestników ruchu, jak i podnieść poziom odpowiedzialności kierowców, ze szczególnym naciskiem na prewencję oraz ograniczenie patologii drogowych. Zmiany są przemyślane legislacyjnie, choć wymagają dojrzałej interpretacji — dotykają bowiem fundamentów odpowiedzialności za kierowanie pojazdem, definiują na nowo status młodych kierowców i rozszerzają katalog przesłanek zatrzymania prawa jazdy.

Zatrzymanie prawa jazdy – rozszerzenie przesłanek i daleko idące skutki prawne

Najbardziej doniosłą z punktu widzenia kierowców zmianą jest rozszerzenie katalogu przesłanek zatrzymania prawa jazdy. Od 2026 roku dokument będzie zatrzymywany nie tylko za przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h w obszarze zabudowanym, lecz również w przypadku analogicznego przekroczenia na drodze jednojezdniowej dwukierunkowej poza obszarem zabudowanym.

Zmiana ta ma charakter systemowy — ustawodawca zrównuje ryzyko spowodowania katastrofalnych skutków w obu typach dróg, uznając, że nadmierna prędkość poza miastem stwarza równie istotne zagrożenie, a często nawet większe, ze względu na geometrię drogi, brak oświetlenia i wyższe prędkości ruchu ogółem.

Zatrzymanie prawa jazdy następuje w drodze decyzji administracyjnej starosty, która ma charakter natychmiast wykonalny. Kierowca traci możliwość prowadzenia pojazdu już z chwilą doręczenia decyzji, a postępowanie odwoławcze nie wstrzymuje jej skuteczności.

Szczególne kontrowersje budzi natomiast mechanizm całkowitego cofnięcia uprawnień w przypadku prowadzenia pojazdu po zatrzymaniu dokumentu. Prowadzenie pojazdu w takiej sytuacji może skutkować koniecznością przejścia całej procedury uzyskiwania prawa jazdy od nowa — łącznie z kursem i egzaminem państwowym.

Ustawodawca buduje barierę, która ma powstrzymać kierowców przed kalkulacją: „skoro i tak nie mam prawa jazdy, to mogę jeździć dalej”. Po wejściu nowych przepisów w życie taka kalkulacja stanie się prawnie i praktycznie nieopłacalna.

Prawo jazdy kategorii B od 17. roku życia – wcześniejszy dostęp, ale pod ścisłą kuratelą

Powrót do możliwości uzyskania prawa jazdy w wieku 17 lat, choć może wydawać się liberalizacją, został osadzony w gęstej siatce ograniczeń:

• wymagana będzie zgoda przedstawiciela ustawowego,
• młody kierowca przez cały pierwszy etap będzie działał pod nadzorem osoby spełniającej ustawowe kryteria (wiek, doświadczenie, brak karalności),
• uprawnienie obowiązywać będzie wyłącznie na terytorium Polski.

Regulacja ma charakter pragmatyczny — to odpowiedź na potrzeby rynku pracy oraz próba zmniejszenia barier mobilności wśród młodzieży. W praktyce model ten przypomina konstrukcję „warunkowego uprawnienia”.

Okres próbny i zaostrzony reżim odpowiedzialności kierowcy początkującego

Dla siedemnastolatków okres próbny potrwa do ukończenia 20. roku życia i obejmie m.in.:

• absolutny zakaz prowadzenia pojazdu po spożyciu alkoholu,
• zaostrzony system punktów karnych,
• możliwość ingerencji organu administracji w przypadku poważnego naruszenia przepisów.

Rozwiązanie to ma charakter prewencyjny. Ustawodawca uznał, że młodzi kierowcy potrzebują czasu, by wykształcić bezpieczne nawyki za kierownicą.

Obowiązkowe kaski dla najmłodszych – bezpieczeństwo jako zasada naczelna

Nowelizacja wprowadza obowiązek noszenia kasków dla osób poniżej 16. roku życia korzystających z:

• rowerów,
• hulajnóg elektrycznych,
• rowerów wspomaganych,
• innych urządzeń transportu osobistego.

Regulacja obejmuje również dzieci przewożone w fotelikach i przyczepkach — z wyjątkami w przypadkach, gdy urządzenia te zapewniają odpowiedni poziom zabezpieczenia. W tym zakresie ustawodawca zastosował zasadę proporcjonalności.

Podsumowanie – bezpieczeństwo i odpowiedzialność jako nowe paradygmaty ruchu drogowego

Nowelizacja Prawa o ruchu drogowym to próba wypracowania nowego modelu odpowiedzialności na drodze. Kluczowe założenia to:

• łatwiejszy dostęp do uprawnień dla młodych kierowców, ale pod większym nadzorem,
• zdecydowana reakcja na rażące naruszenia przepisów,
• zwiększona ochrona najmłodszych uczestników ruchu drogowego.

Reforma ma charakter prewencyjny i wychowawczy. Jej skuteczność zależy od egzekucji przepisów przez Policję i administrację oraz od społecznej akceptacji. Jest to krok w stronę bardziej odpowiedzialnego i bezpiecznego ruchu drogowego.