Egzekwowanie długu spółki z o.o. od członków zarządu – sprawdź kiedy i na jakich zasadach członek zarządu odpowiada za dług spółki z o.o.

Bardzo często postępowanie gospodarcze o zapłatę przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością kończy się wydaniem nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Wydawałoby się, że sprawa jest prawomocnie zakończona, a tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności będzie podstawą do wyegzekwowania należności.

W niektórych przypadkach to jednak nie koniec zmagań wierzyciela spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Tytuł wykonawczy przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na nic się zda, jeżeli komornik sądowy, prowadzący postępowanie egzekucyjne na jego podstawie, nie będzie mógł skutecznie wyegzekwować długu z powodu braku majątku dłużnika. Po otrzymaniu od komornika sądowego postanowienia w przedmiocie umorzenia egzekucji wobec jej bezskuteczności wierzyciel może rozważyć wystąpienie z kolejnym powództwem – tym razem przeciwko członkom zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce

Zgodnie z art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych: jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Warunkiem odpowiedzialności członków zarządu jest bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. Dowodem potwierdzającym zaistnienie powyższej przesłanki jest postanowienie komornika sądowego w przedmiocie umorzenia postępowania na skutek bezskuteczności egzekucji.

Górna granica odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o.

W doktrynie prawa i judykaturze przyjmuje się, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie odpowiada za zobowiązanie spółki, odpowiada natomiast za szkodę związaną z bezskutecznością egzekucji skierowanej przeciwko spółce.

Roszczenie w stosunku do członka zarządu nie powstaje zatem w dacie powstania wierzytelności przeciwko spółce, lecz w dacie, w której spełnione zostały przesłanki określone w art. 299 Kodeksu spółek handlowych, czyli w chwili bezskuteczności egzekucji skierowanej przeciwko spółce.

Górną granicą szkody jest zatem kwota niewyegzekwowanej należności głównej wierzytelności przeciwko spółce wraz ze skapitalizowanymi odsetkami wyliczonymi na datę bezskuteczności egzekucji (tak między innymi: Wyrok SA w Krakowie z 5.10.2016 r., I ACa 536/16, LEX nr 2188885).

Zmiany w zarządzie a odpowiedzialność za zobowiązania spółki

W toku działalności gospodarczej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może dochodzić do zmian w zakresie składu zarządu wielokrotnie. Nie pozostaje to bez wpływu na zakres odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spoczywa na członku zarządu spółki, który w czasie kiedy istniały zobowiązania spółki, których egzekucja okazała się bezskuteczna oraz w czasie właściwym do zgłoszenia wniosku o upadłość spółki pełnił tę funkcję (tak między innymi: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 27 stycznia 2010 r., I ACa 1269/09, LEX nr 653691).

Istotne znaczenie dla ustalenia odpowiedzialności członka zarządu ma również to, czy dana osoba rzeczywiście pełniła tę funkcję, w oparciu o prawidłowe powołanie. Na etapie wnoszenia pozwu wierzyciel kieruje się treścią wpisu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, jednakże sam wpis do rejestru nie przesądza o odpowiedzialności członka zarządu.

Wpis do KRS ma charakter deklaratoryjny, nie konstytutywny, co nadało kierunek wykładni art. 299 Kodeksu spółek handlowych. Nadto, zgodnie z poglądem wyrażonym w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 20 grudnia 2001 r., wydanym w sprawie o sygn. akt: I ACa 886/01 (LEX nr 54815), odpowiedzialność za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ponoszą jedynie te osoby, które zostały powołane w skład zarządu tej spółki, nie zaś osoby, które choć w skład jej zarządu nie zostały powołane, faktycznie pełniły funkcję członka zarządu.

Odpowiedzialność na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych jest ponoszona przez członka zarządu już z chwilą jego powołania uchwałą wspólników, nie zaś dopiero z momentem ujawnienia uchwały w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (tak między innymi: wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2001 r., sygn. akt: V CKN 186/00, LEX nr 52420).

Przedawnienie roszczenia przeciwko członkowi zarządu sp. z o.o.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że do roszczenia wierzyciela spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkowi jej zarządu, należy zastosować przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym (tak między innymi: uchwała Sądu Najwyższego (7) z dnia 7 listopada 2008 r., w sprawie o sygn. akt III CZP 72/08, LEX nr 460259).

Termin trzech lat powinien być liczony od dnia, w którym poszkodowany wierzyciel dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W większości przypadków termin trzyletni rozpocznie swój bieg w dniu, w którym wierzyciel otrzyma od komornika sądowego postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego na skutek bezskuteczności egzekucji. Każdy przypadek należy jednak oceniać indywidualnie.

Nie można wykluczyć, że termin przedawnienia rozpocznie bieg w innej chwili, zwłaszcza z momentem doręczenia pisma o wysłuchaniu wierzyciela przed umorzeniem egzekucji, stosownie do treści art. 827 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (tak między innymi: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 stycznia 2010 r., I ACa 1269/09, LEX nr 653691).

Tryb postępowania gospodarczego

Sprawa o roszczenie dochodzone na podstawie przepisu art. 299 Kodeksu spółek handlowych jest sprawą gospodarczą, na podstawie art. 4582 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego. Właściwość rzeczowa sądu w sprawie z powództwa opartego na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu. Jeżeli wartość roszczenia przewyższa kwotę 75.000,00 złotych sprawa jest rozpoznawana przez sąd okręgowy. Pozew przeciwko członkowi zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinien być wnoszony do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania członka zarządu, a nie siedzibę spółki.