Ustawa AML- czy każdy musi ją wdrożyć?

W ostatnim czasie głośno jest o nowych obowiązkach nakładanych na przedsiębiorców w związku z tzw. AML. Bardzo istotne jest, aby przedsiębiorca zweryfikował czy ciążą na nim obowiązki przewidziane w ustawie o przeciwdziałaniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, ponieważ kary za niewdrożenie ustawy mogą być bardzo dotkliwe.

Czym jest AML?

AML, czyli Anti-Money Laundering jest to przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Obowiązki związane z AML co prawda wynikają z ustawy o przeciwdziałaniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, ale podstawą ich wydania są przepisy unijne, tj. dyrektywy o AML (w szczególności tzw. IV i V dyrektywa AML).

AML są to wszystkie działania podejmowane przez podmioty (tzw. instytucje obowiązane) mające na celu wyeliminowanie prania pieniędzy i zapobieżenie finansowaniu terroryzmu.

kto musi wdrożyć AML?

Obowiązki związane z AML początkowo były nakładane wyłącznie na podmioty zajmujące się obrotem pieniędzmi i usługami finansowymi sensu stricto. Należały do nich w szczególności banki, pośrednicy finansowi, popularne SKOK-i czy instytucje kredytowe. Były to podmioty, w których działalności ryzyko styczności z praniem pieniędzy było obiektywnie największe.

Po ostatniej nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy katalog instytucji obowiązanych w myśl ustawy o AML został rozszerzony. Obecnie należą do nich:

• banki
• SKOKi
• krajowe instytucje płatnicze
• firmy inwestycyjne
• zakłady ubezpieczeń
• pośrednicy ubezpieczeniowi
• kantory
• instytucje pożyczkowe
• operatorzy pocztowi
• pośrednicy nieruchomości
• biura rachunkowe
• instytucje świadczące usługi z zakresu prowadzenia ksiąg rachunkowych
• przedsiębiorcy, fundacje i stowarzyszenia, które przyjmują lub dokonują płatności za towary lub usługi w wysokości większej lub równej 10.000 euro (dotyczy to zarówno jednej transakcji jak i transakcji powiązanych

Wobec ostatniej nowelizacji ustawy o AML krąg podmiotów obowiązanych do wdrożenia ustawy uległ znacznemu poszerzeniu. Aktualne jest zatem pytanie: jak wdrożyć ustawę AML w przedsiębiorstwie?

Jakie obowiązki niesie ze sobą ustawa?

Po dokonaniu analizy i odpowiedź twierdzącą na pytanie czy Państwa przedsiębiorstwo jest instytucją obowiązaną w myśl AML, należy rozpoznać jakie aspekty należy zmienić/wdrożyć w bieżącej działalności przedsiębiorstwa.

Zasadniczo ustawa o AML przewiduje kilka głównych obowiązków: należą do nich:

• wdrożenie procedury AML
• szkolenia pracowników
• sporządzenie analizy i oceny ryzyka
• raportowanie do GIIF
• wyznaczenie osób odpowiedzialnych za realizację obowiązków AML
• prowadzenie i przechowywanie dokumentacji potwierdzającej realizację obowiązków z zakresu AML

Niektóre z tych obowiązków mogą sprawiać problemy na gruncie faktycznym. Jak zatem realizować obowiązki AML?

Przede wszystkim należy sporządzić dokument analizy ryzyka prania pieniędzy w dany przedsiębiorstwie. W tym celu uwzględniając specyfikę przedsiębiorstwa osoby odpowiedzialne za AML powinny w dokumencie ocenić jakie jest ryzyko prania pieniędzy w danej firmie. Analiza musi być spersonalizowana, niestety jakiekolwiek ogólnodostępne wzory nie spełnią swojej funkcji.

Procedura AML w przedsiębiorstwie również powinna być sporządzona w formie dokumentu. Jest to zbiór konkretnych działań podejmowanych przez dany podmiot mających na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Powinna zawierać praktyczny opis działań, który jest podstawą do realizacji ustawowych obowiązków. Wskazać należy, że ustawodawca również określił elementy procedury, zatem sporządzenie procedury powinno być poprzedzone sięgnięciem do ustawy o AML

W przypadku stwierdzenia potencjalnych naruszeń związanych z AML konieczne jest zgłoszenie transakcji podejrzanej do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Zgłoszenie następuje za pomocą teleinformatycznego, a sama procedura zgłaszania w przedsiębiorstwie powinna być opisana w procedurze AML.

Bardzo ważny jest również obowiązek szkoleń. Dobre szkolenie AML dla pracowników powinno przede wszystkim uwzględniać przybliżenie problematyki celu wdrożenia ustawy, jakie konkretnie pracownicy mają obowiązki, poinformować o dokumentach AML w przedsiębiorstwie i zachęcić do zapoznania się z nimi. Ponadto, warto poinformować pracowników o karach, które ciążą na osobach odpowiedzialnych z zakresu AML

kary za niezgłoszenie

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu przewiduje kilka rodzajów sankcji za niedopełnienie obowiązków z zakresu AML. Są to:

• cofnięcie koncesji lub zezwolenia (w przypadku prowadzenia działalności regulowanej)
• nakazanie zaprzestania określonych działań
• kara pieniężna na osobę odpowiedzialną za AML w przedsiębiorstwie
• administracyjna kara pieniężna dla przedsiębiorcy, która może wynosić nawet 5 mln euro
• kary przewidziane w przepisach karnych (w tym grzywna lub pozbawienie wolności do lat 5)

Kary za niedopełnienie obowiązków przewidzianych w AML są bardzo dotkliwe. Co istotne, organy publiczne aktywnie korzystają z przewidzianych uprawnień i karają podmioty odpowiedzialne za naruszenia.