Dyrektywa „Drugiej szansy” czyli najważniejsze zmiany w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym cz. 1

Dyrektywa „Drugiej szansy” - czym jest i kiedy zacznie obowiązywać w Polsce?

Do 17 lipca 2022 r. państwa członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane były przyjąć przepisy implementujące dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ram restrukturyzacji zapobiegawczej, umorzenia długów i zakazów prowadzenia działalności oraz w sprawie środków zwiększających skuteczność postępowań dotyczących restrukturyzacji, niewypłacalności i umorzenia długów, a także zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 (dyrektywa o restrukturyzacji i upadłości). Zatem pomimo upływu niemal roku od obowiązującej daty wdrożenia powyższej dyrektywy w polskim porządku prawnym, dyrektywa ta nie jest wdrożona, ale za to już 23 lutego 2023 r. udało się stworzyć kolejną wersję projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo restrukturyzacyjne oraz niektórych innych ustaw, mającego implementować wyżej wskazaną Dyrektywę do polskiego porządku prawnego. Projekt nie trafił jeszcze do Sejmu, obecnie prace nad nim trwają w Komitecie do Spraw Europejskich. Projekt można odnaleźć na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji pod linkiem: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12361503 Trudno oczywiście wskazać kiedy nastąpi zakończenie prac legislacyjnych, natomiast zgodnie z przepisem wprowadzającym, nowelizacja miałaby wejść w życie (z pewnymi wyjątkami) z dniem 1 marca 2024 r.

W niniejszym artykule wskażemy pokrótce najważniejsze zmiany w Prawie upadłościowym i Prawie restrukturyzacyjnym wynikające z konieczności implementacji Dyrektywy.

Jaki jest cel Dyrektywy?

Celem Dyrektywy jest ujednolicenie regulacji w państwach UE oraz zapewnienie procedur szybkiego reagowania na problemy finansowe przedsiębiorców w taki sposób, aby przedsiębiorstwa nie ulegały likwidacji, ale (o ile to możliwe) mogły kontynuować swoją działalność wskutek podjętych działań restrukturyzacyjnych.

Założenia Dyrektywy w dużej mierze zostały zrealizowane w dotychczasowych przepisach Prawa upadłościowego oraz Prawa restrukturyzacyjnego, niektóre rozwiązania wymagają jednakże wdrożenia.

Jakie będą najważniejsze zmiany w Prawie restrukturyzacyjnym?

Zmiany dotyczą przede wszystkim:



• zapewnienia dłużnikowi w ramach postępowania restrukturyzacyjnego ochrony przed wszczęciem i prowadzeniem postępowania egzekucyjnego,


• wprowadzenia dodatkowych dokumentów, które należy sporządzić w związku z postępowaniem restrukturyzacyjnym,


• objęcia układem z mocy prawa także wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo,


• kwestii podziału wierzycieli na grupy interesów i głosowania nad układem,


• oraz zmian w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Ze względu na fakt, że ilość zmian w Prawie restrukturyzacyjnym jest znaczna, dla dociekliwych czytelników w drugiej części artykułu poświęconego Dyrektywie „Drugiej szansy” i zmianom wprowadzanym na jej podstawie, stworzyliśmy listę najważniejszych zmian z podziałem na kategorie, z którymi są związane. Listę konkretnych zmian w Prawie restrukturyzacyjnym mogą Państwo odnaleźć w drugiej części artykułu Tutaj.

Jakie będą najważniejsze zmiany w Prawie upadłościowym?

Lista zmian w postępowaniu upadłościowym nie jest co prawda tak imponująca jak w przypadku Prawa restrukturyzacyjnego (dlatego pozwoliliśmy sobie przywołać ją już w tej części artykułu), jednak jest nie mniej istotna. Przede wszystkim obejmuje ona zapewnienie ochrony nowego oraz przejściowego finansowania dłużnika w toku postępowania restrukturyzacyjnego w razie późniejszego ogłoszenia upadłości dłużnika, jak również zapewnienie ochrony transakcjom, które były racjonalne i konieczne do negocjowania planu restrukturyzacji lub zachowania możliwości dalszego prowadzenia działalności przez dłużnika.

Do najważniejszych zmian w Prawie upadłościowym (które mają korelować ze zmianami w Prawie restrukturyzacyjnym) należą:



• niedopuszczalność uznania za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości lub niepodlegające wykonaniu finansowania udzielonego dłużnikowi w postępowaniu restrukturyzacyjnym w celu realizacji planu restrukturyzacyjnego, uwzględnionego w tym planie lub finansowania udzielonego w celu zapewnienia kontynuowania działalności dłużnika bądź utrzymania lub zwiększenia wartości przedsiębiorstwa dłużnika, jeżeli było udzielone za zgodą sędziego-komisarza lub rady wierzycieli albo było przewidziane w planie restrukturyzacyjnym;



• brak ponoszenia odpowiedzialności przez podmioty zapewniające finansowanie gdy wiązać się będzie ono ze szkodą dla ogółu wierzycieli;



• niemożność uznania umów oraz operacji finansowych (m. in. zapłaty wynagrodzeń i kosztów z tytułu negocjowania, przyjęcia lub zatwierdzenia planu restrukturyzacji, profesjonalnego doradztwa ściśle związanego z restrukturyzacją, zapłaty wynagrodzeń dla pracowników oraz wszelkich innych płatności i wypłat dokonywanych w ramach prowadzenia zwykłej działalności przez dłużnika) za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości lub niepodlegające wykonaniu ze względu na to, że działają na szkodę ogółu wierzycieli, jeżeli były uwzględnione w zatwierdzonym planie restrukturyzacyjnym lub układzie.

Podsumowując – celem nowelizacji jest stworzenie dłużnikom warunków do tego, aby mogli „uzdrowić” swoją sytuację finansową i kontynuować działalność. Jednym z instrumentów służących temu celowi z pewnością będzie objęcie dłużnika w trakcie restrukturyzacji ochroną przed prowadzonymi postępowaniami egzekucyjnymi, które mogłyby całkowicie przekreślić możliwość dalszego prowadzenia przezeń jakiejkolwiek działalności.

Warto zwrócić uwagę na nowy dokument związany z postępowaniem restrukturyzacyjnym – plan zaspokojenia. W założeniu ma on pomóc wierzycielom zorientować się, które postępowanie będzie dla nich najkorzystniejsze z punktu widzenia sytuacji danego dłużnika.

Trafnym rozwiązaniem zdaje się być także ograniczenie formalizmu związanego z zainicjowaniem postępowania w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców, którzy najczęściej nie mieli dostatecznych środków, aby tworzyć skomplikowane ekspertyzy.