Zastępcza kara pozbawienia wolności - skazany może jej uniknąć nawet po uprawomocnieniu się orzeczenia

Zastępcza kara pozbawienia wolności jest stosowana przez Sąd w przypadku, gdy skazany nie wykonał kary grzywny albo kary ograniczenia wolności. Procedura zamiany kary nie izolacyjnej na zastępczą karę izolacyjną została przedstawiona w kodeksie karnym wykonawczym.

Sąd wydaje postanowienie w przedmiocie zarządzenia zamiany kary ograniczenia wolności albo grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności. Na postanowienie przysługuje zażalenie, które wnosi się w terminie 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia, a jeżeli ustawa nakazuje doręczenie postanowienia - od daty doręczenia (art. 460 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.). Ze względu na to, że w dużej mierze osoby skazane nie są świadome tego, że Sąd wszczął postępowanie w sprawie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności (np. z powodu przebywania poza krajem, albo pod innym adresem zamieszkania), termin na wniesienie zażalenia upływa bezskutecznie.

Wezwanie do stawienia się w zakładzie karnym

Po uprawomocnieniu się postanowienia o zarządzeniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności, Sąd kieruje do skazanego wezwanie do stawienia się we właściwym zakładzie karnym, w celu odbycia kary.

Mogłoby się wydawać, że z takiej sytuacji nie ma już wyjścia, jednak ustawodawca umożliwia skazanemu uniknięcie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności, nawet jeżeli została już prawomocnie orzeczona.

Zastępcza kara pozbawienia wolności za nieuiszczoną grzywnę

Sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, jeżeli nie może zamienić grzywny na karę ograniczenia wolności. Dotyczy to sytuacji, w których egzekucja grzywny jest bezskuteczna, albo będzie bezskuteczna, bo wiadomo już, że skazany nie posiada majątku, ani wierzytelności, które mogłyby podlegać zajęciu.

Zastępcza kara pozbawienia wolności za nieuiszczoną grzywnę może być również orzeczona, gdy skazany nie wyraża zgody na podjęcie prac społecznie użytecznych, albo orzeczenie zastępczej kary ograniczenia wolności w ocenie Sądu jest niemożliwe lub niecelowe.

Zamiana kary grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności następuje, również jeżeli skazany uchyla się od wykonania zastępczej kary ograniczenia wolności, wymierzonej w miejsce nieuiszczonej grzywny.

W takiej sytuacji najprostszym sposobem na uniknięcie zastępczej kary pozbawienia wolności jest uiszczenie całości grzywny, jaka pozostała do spłaty. Uiszczenie grzywny jedynie w części, po zarządzeniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności, spowoduje jedynie, że prezes sądu lub upoważniony sędzia wyda zarządzenie o zmniejszeniu zastępczej kary pozbawienia wolności.

Oświadczenie o podjęciu się pracy i poddaniu związanym z nią rygorom

Grzywna zamieniona na zastępczą karę ograniczenia wolności, a następnie na zastępczą karę pozbawienia wolności może być w każdym czasie spłacona. Niemniej jeżeli postępowanie znajduje się na etapie zamiany zastępczej kary ograniczenia wolności na zastępczą karę pozbawienia wolności, skazany może uniknąć pozbawienia wolności również poprzez złożenie oświadczenia na piśmie, że podejmie pracę społecznie użyteczną i podda się rygorom z nią związanym.

W takiej sytuacji Sąd ma obowiązek wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności aż do czasu spłaty grzywny bądź wykonania zastępczej kary ograniczenia wolności. Niemniej jeżeli skazany nadal będzie się uchylał od wykonania pracy społecznie użytecznej, Sąd ponownie zarządzi wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności.

Analogiczne rozwiązanie znajduje zastosowanie w przypadku, gdy Sąd zarządził wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności wobec uchylania się przez skazanego od wykonania pierwotnej kary ograniczenia wolności.

Skazany może skorzystać z możliwości wstrzymania wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności w powyższym trybie tylko jednokrotnie. Jeżeli Sąd zarządzi wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, na skutek ponownego uchylania się skazanego od wykonania kary ograniczenia wolności, w tej samej sprawie, skazany nie może już ponownie skutecznie złożyć oświadczenia, o którym mowa wyżej.

Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności

Z instytucji odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności może skorzystać skazany, który nie rozpoczął jeszcze wykonywania kary. Wniosek o odroczenie wykonania kary nie wstrzymuje jej wykonania, dlatego wraz z tym wnioskiem należy złożyć wniosek o wstrzymanie wykonania kary.

Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności jest obowiązkowe, jeżeli skazany cierpi na chorobę psychiczną lub inną ciężką chorobę uniemożliwiającą wykonywanie kary. Sąd bada, czy stan zdrowia skazanego jest na tyle ciężki, że umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu skazanego lub spowodować poważne niebezpieczeństwo dla jego zdrowia. Odroczenie kary następuje wyłącznie na okres do ustania przeszkody.

Skazany może ubiegać się o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności, na okres do roku, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary spowodowałoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. W tym przypadku Sąd nie ma jednak obowiązku odroczenia wykonania kary. Decyzja należy do uznania Sądu.

Z odroczenia wykonania kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka może skorzystać skazana kobieta ciężarna oraz osoba skazana samotnie sprawująca opiekę nad dzieckiem. W tym przypadku również decyzja należy do uznania Sądu.

Wprawdzie odroczenie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności nie powoduje uniknięcia kary, ale jedynie przesunięcie w czasie jej wykonania, niemniej pozwala skazanemu na spłatę grzywny, albo wykonanie kary ograniczenia wolności pozostałej do wykonania, o ile jest to możliwe ze względu na stan zdrowia.

Jako zespół prawny Kancelarii Legato mamy duże doświadczenie w prowadzeniu spraw z zakresu postępowania wykonawczego zarówno w sprawach karnych, jak i w sprawach o wykroczenia. Bardzo często osoba ukarana lub skazana prawomocnie nie posiada wiedzy, w jaki sposób może uniknąć zastępczej kary pozbawienia wolności, gdy postanowienie o wykonaniu kary zastępczej stało się już prawomocne.

W trosce o swoje interesy i prawa, warto jak najszybciej skontaktować się z profesjonalnym pełnomocnikiem, który pomoże w przygotowaniu odpowiednich pism procesowych oraz zapewni kompleksowe zastępstwo prawne w sprawie.