Upadłość konsumencka – czym jest?

Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe, którego celem jest oddłużenia konsumenta.

Już na samym wstępie należy podkreślić, że nie wszystkie długi mogą zostać umorzone poprzez ogłoszenie upadłości. Dotyczy to:

• Alimentów
• Rent i obowiązku naprawienia szkody za wywołanie rozstroju zdrowia lub śmierci
• Zobowiązania zatajone przez dłużnika w trakcie postępowania upadłościowego

Jak stanowi ustawa prawo upadłościowe, takie postępowanie dotyczy osób fizycznych, którzy utracili zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Polskie prawo wprowadza domniemanie utracenia przez dłużnika zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań finansowych, jeśli opóźnienie w ich wykonywaniu przekracza 3 miesiące. Kolejną przesłanką jest sytuacja, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku a stan ten utrzymuje się przez okres 24 miesięcy. Należy podkreślić, że zaistniałą sytuacja finansowa nie może być spowodowana rażącym niedbalstwem lub celowym działaniem. Ważne jest również to, aby osoba w ciągu ostatnich 10 lat nie ubiegała się o ogłoszenie upadłości, ponieważ będzie to skutkowało oddaleniem wniosku przez sąd.

Jak rozpocząć postępowanie upadłościowe?

Pierwszym krokiem do ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest złożenie wniosku.

Wniosek powinien zawierać:

• Imię i nazwisko oraz numer PESEL
• Informacje dotyczące miejsca majątku zadłużonego wraz z uzasadnieniem wniosku
• Aktualny wykaz majątku wraz z wyceną
• Dane dotyczące wszystkich wierzycieli oraz terminy spłaty
• Wykaz wierzytelności spornych wraz z podaniem uzasadnienia powodu i zakresu zakwestionowania wierzytelności
• Spis wszystkich zabezpieczeń oraz daty ustanowienia zabezpieczeń (np. hipoteka)
• Oświadczenie, że nie zachodzą okoliczności określone w ustawie wyłączające możliwość złożenia wniosku o upadłość

Każdy, kto jest konsumentem ma możliwość wniesienia do sądu wniosku o upadłość. Wniosek jest składany na formularzu urzędowym, który został określony przez Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości dnia 17 grudnia 2015 r. Jest to dokument niezbędny do wszczęcia postępowania upadłościowego. Wszelkie nieprawidłowości w zakresie jego przygotowania, wypełnienia oraz niezgodność wniosku ze stanem faktycznym mogą skutkować oddaleniem wniosku przez Sąd. Konieczne jest więc odpowiednie przygotowanie - i tu najważniejszym elementem jest odpowiednie i wyczerpujące uzasadnienie wniesienia wniosku o upadłość. Należy dokładnie podać okoliczności powstania niewypłacalności wyraźnie wskazując, że wierzytelność nie powstała z powodu celowego działania, rażącego niedbalstwa lub umyślnego działania. Wniosek należy złożyć do wydziału upadłościowego Sądu Rejonowego we właściwości którego dłużnik przebywa.

Co ważne, opłata za wniosek nie jest duża, jest to opłata stała, która wynosi 30 zł niezależnie od wysokości zadłużenia. Można go złożyć za pomocą biura podawczego lub placówki pocztowej. Wniosek może zostać również złożony przez pełnomocnika ustawowego, adwokata bądź radcę prawnego.

Po złożeniu wniosku następuje jego rozpatrzenie przez Sąd. Może się to odbywać na posiedzeniu niejawnym. W takim przypadku wnioskodawca nie będzie miał obowiązku stawiać się w sądzie, a także na rozprawie, podczas której dłużnik obowiązany jest do stawienia się przed sądem. Sąd po ogłoszeniu upadłości wyznacz sędziego – komisarza oraz syndyka oraz wzywa wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności.

Oczywiście mogą zdarzyć się sytuacje kiedy sąd odrzuci wniosek.

Odrzucenie wniosku przez sąd.

Nowelizacja prawa upadłościowego z dnia 24 marca 2020r mocno ograniczyła możliwość odrzucenia wniosku przez sąd. Uchylenie art. 4914 prawa upadłościowego sprawiło, że obecnie bardzo wąsko uregulowane są sytuacje, w których sąd odmówi ogłoszenia upadłości dłużnika będącego osobą fizyczną. Przed wejściem w życie nowelizacji nie każdy wniosek, nawet poprawnie przygotowany, oznaczał upadłość dłużnika.

W jakich sytuacjach sąd może oddalić wniosek o upadłość konsumencką?

• Przede wszystkim najbardziej powszechnym powodem oddaleń są braki formalne we wniosku, brak odpowiedniej dokumentacji, niewyczerpujące udzielenie informacji na temat wierzytelności, dane które wprowadzają w błąd.
• Niezrealizowany plan spłaty wierzytelności w ciągu 10 ostatnich lat
• Celowe uszczuplenie swojego majątku w celu uniknięcia odpowiedzialności
• Zatajenie wierzycieli
• Brak upływu 10 lat od ogłoszenia poprzedniej upadłości.

CO DALEJ?

Majątek dłużnika po ogłoszeniu upadłości staje się masą upadłościową oraz przechodzi w ręce syndyka. Dłużnik natomiast traci wszelkie prawo zarządzania swoim majątkiem. Majątek wchodzący w skład masy upadłościowej służy do spłaty wierzytelności oraz pokrycia kosztów postępowania upadłościowego. Na upadłym dłużniku ciąży obowiązek wskazania i wydania syndykowi całego majątek wraz z jego dokumentacją i rozliczeniem. Należy podkreślić, że dłużnik nie pozostaje bez niczego. Istnieje kwota wolna, która musi zostać pozostawiona przez syndyka. Zarówno przedmioty niezbędne do codziennego użytku oraz rzeczy potrzebne do wykonywania zawodu nie mogą zostać zajęte przez syndyka.

Prawo przewiduje również kwestię zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych upadłego w sytuacji sprzedaży mieszkania. W takim przypadku upadły otrzymuje środki z sumy uzyskanej ze sprzedaży mieszkania, które mają zapewnić dach nad głową przez od 12 do 24 miesięcy. Po likwidacji majątku, syndyk przystępuję do sporządzenia planu spłaty wierzycieli. Na tym etapie może również poinformować sąd o zachodzących przesłankach do:

• Odmowy sporządzenia planu spłaty
• Umorzenia zobowiązań bez planu spłaty w przypadku gdy dochodzi do trwałej niezdolności dokonywania wpłat
• Warunkowego umorzenia planu spłaty, w przypadku czasową niezdolność do spłaty.

Po zlikwidowaniu majątku upadłego oraz zebraniu wszystkich wierzycieli na listę wierzytelności, Syndyk po uprzednim wysłuchaniu upadłego przystępuje do sporządzenia propozycji planu spłaty. Propozycja ta na późniejszym etapie będzie akceptowana przez Sąd.

Efekt?

Postępowanie upadłościowe pozwala na uwolnienie się od długów, osoby która nie jest w stanie spłacić wierzytelności. Co do zasady efektem skutecznego postępowania upadłościowego jest oddłużenie upadłego oraz częściowe zaspokojenie wierzycieli. Poza tym następuje również zawieszenie postępowań egzekucyjnych a po uprawomocnieniu się wyroku o upadłości następuje ich umorzenie.

Upadłości konsumencka daje również możliwość zawarcia układu z wierzycielami co do sposobu zaspokojenia ich wierzytelności. Czas trwania całego postępowania upadłościowego jest dość długi i żmudny. Trwa nawet do 5 lat, więc należy uzbroić się w cierpliwość. Stanowi jednak niejednokrotnie jedyne “wyjście na prostą” i na nowe życie bez zadłużenia.