Inwestowanie w kryptowaluty. Jak sprawdzić czy to firma inwestycyjna, a nie „przestępcza”?

Waluty wirtualne, potocznie określane jako kryptowaluty, zostały zdefiniowane w Ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1132 z późn. zm.). Podmioty prowadzące działalność w zakresie walut wirtualnych mogą wykorzystywać tę działalność nie tylko do prania pieniędzy, ale również do innej działalności przestępczej.

W ostatnim czasie coraz częściej nagłaśniane są sprawy związane z popełnianiem oszustw na szkodę osób, które zainwestowały w kryptowaluty. Wirtualną walutą jest cyfrowe odwzorowanie wartości, przedstawianej w odniesieniu do waluty rzeczywistej – najczęściej dolara amerykańskiego, albo euro. Kryptowaluty nie posiadają statusu pieniądza elektronicznego, ani instrumentu finansowego. Jednakże mogą być wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany. Kryptowalutami można również handlować – tak jak walutami rzeczywistymi.

Kryptowaluta jako sposób na oszustwo

Przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie walut wirtualnych, kryptowaluty są przedstawiane jako sposób na szybki i gwarantowany zysk. Wystarczy założyć konto, wykonać przelew i czekać na profity. Kiedy jednak pojawiają się pierwsze wątpliwości, albo prośba o dodatkowe dokumenty, bądź wypłatę środków, zaczynają się trudności z nawiązaniem kontaktu z opiekunem inwestycji, który dotychczas znajdował czas na rozmowy i wyjaśnienia.

Bardzo często okazuje się, że opiekun inwestycji był osobą posługującą się fałszywą tożsamością. Dla wielu osób, które padły ofiarą tego typu oszustw jest to ogromny problem – zostają pozbawieni oszczędności, które gromadzili wiele lat, a przez to również bezpieczeństwa finansowego, a postępowanie przygotowawcze niejednokrotnie kończy się umorzeniem z powodu niewykrycia sprawcy.

Ofiara zostaje bez oszczędności i z długami

Nie tylko osoby, które mają oszczędności, są na celowniku przestępców podających się za godne zaufania firmy inwestycyjne. Każdy może zainwestować w kryptowaluty, ponieważ niektóre firmy udzielają pożyczek, które następnie są przeznaczane na inwestycję w waluty wirtualne.

Zobowiązania kredytowe mogą być zaciągnięte bezpośrednio przez ofiarę przestępstwa, albo przy użyciu danych do logowania w bankowości elektronicznej udostępnionych sprawy – przez sprawcę. W przypadku udostępnienia danych do logowania na stronie internetowej bankowości elektronicznej i narzędzia autoryzacyjnego, umożliwiającego potwierdzenie transakcji, bank nie ponosi odpowiedzialności z tytułu wykonanych transakcji, ponieważ były autoryzowane – ofiara przestępstwa była świadoma i godziła się na ich wykonanie. Bank jest odpowiedzialny wyłącznie za transakcje nieautoryzowane, stosownie do przepisów Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1907 z późn. zm.).

Sprawdź legalność działań firmy inwestycyjnej

Przestępcy podający się za firmy inwestycyjne doskonale opanowali sztukę stosowania technik manipulacji i budowania zaufania z klientem. Dlatego bez względu na to, jak „profesjonalne” wydają się platformy inwestycyjne i materiały edukacyjne oraz jak godni zaufania wydają się opiekunowie inwestycji, należy sprawdzić czy podmiot jest wpisany do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego Link oraz posiada zezwolenie na działalność inwestycyjną.

Zdecydowana większość podmiotów nie będzie widniała w Krajowym Rejestrze Sądowym, ponieważ są to podmioty zagraniczne, z siedzibami w egzotycznych krajach, kojarzonych z rajami podatkowymi. Niemniej niezależnie od tego, czy jest to podmiot zagraniczny, czy krajowy, firma inwestycyjna powinna posiadać odpowiednie zezwolenie.

Zagraniczne firmy inwestycyjne mają siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej i na podstawie udzielonego przez organ nadzoru zezwolenia mogą prowadzić działalność inwestycyjną w Polsce. Wynika to z zasady jednolitego rynku usług finansowych Unii Europejskiej. Firma inwestycyjna legitymująca się zezwoleniem wydanym przez właściwy organ nadzoru finansowego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, nie musi uzyskiwać osobnego zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego na prowadzenie działalności w Polsce.

Wszystkie inne podmioty niespełniające powyższego warunku muszą posiadać zezwolenie na prowadzenie działalności w Polsce wydane przez Komisję Nadzoru Finansowego. Rejestr firm inwestycyjnych jest prowadzony przez Komisję Nadzoru Finansowego i dostępny pod adresem: Link Z rejestru wynika nazwa i forma prawna prowadzonej działalności, adres i numer telefonu do firmy inwestycyjnej, a także data wydania zezwolenia i zakres prowadzonej działalności. Można zatem w prosty sposób zweryfikować, czy firma inwestycyjna, w imieniu której kontaktuje się makler działa legalnie i jest godna zaufania.

Lista ostrzeżeń Komisji Nadzoru Finansowego

W celu zapobiegania eskalacji działalności przestępczej, Komisja Nadzoru Finansowego podaje do publicznej wiadomości informację o złożeniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstw związanych z prowadzeniem działalności na rynku finansowym. Dzięki temu osoby, z którymi skontaktuje się sprawca po wniesieniu zawiadomienia o podejrzeniu przestępstwa, będą mogły uniknąć szkody majątkowej i odpowiednio szybko zareagować.

Lista ostrzeżeń jest dostępna na stronie internetowej Komisji Nadzoru Finansowego Link. Obowiązek publikowania powyższych informacji wynika z art. 6b ust. 1 Ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2059 z późn. zm.).