Z domu na poligon – czyli nowe zasady powołań do służby wojskowej w 2023 r. cz. 3

Poniżej znajduje się ostatni wpis z cyklu: Z domu na poligon – czyli nowe zasady powołań do służby wojskowej w 2023 r.

Pierwszą część poświęconą wyjaśnieniu kim jest rezerwista i jak długo trwają ćwiczenia odnajdziesz znajdziesz TUTAJ: Z domu na poligon – czyli nowe zasady powołań do służby wojskowej w 2023 r. cz. 1, a część druga wyjaśniająca ile osób może zostać powołanych i jakie przysługują im uprawnienia z tytułu powołania znajduje się TUTAJ: Z domu na poligon – czyli nowe zasady powołań do służby wojskowej w 2023 r. cz. 2.

Jak uniknąć powołania na ćwiczenia?

Wspominaliśmy już, że w rezerwie pozostaje się zasadniczo do ukończenia 55. roku życia (albo 63. – w przypadku osób posiadających co najmniej stopień kaprala). Z obowiązku odbycia ćwiczeń wyłączone są zatem co do zasady osoby, które osiągnęły co najmniej 55. rok życia.

Dalej – na ćwiczenia wojskowe nie powołuje się osób które:

• prowadzą własną kampanię wyborczą w przypadku kandydowania do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Parlamentu Europejskiego lub organów samorządu terytorialnego - w czasie jej trwania – mając na uwadze zaistniałą sytuację być może warto zatem rozważyć karierę w polityce;
• zostały wybrane na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, albo senatora - w czasie trwania kadencji;
• pełnią funkcję organów jednostek samorządu terytorialnego albo sprawują mandat radnego;
• zajmują kierownicze stanowiska w urzędach administracji rządowej;
• zostały przeznaczone do odbycia służby zastępczej lub odbyły tę służbę.

W załączniku nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2022 r. w sprawie wyłączenia od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (Dz. U. z 2022 r., poz. 2559 – akt oczekuje obecnie na wejście w życie) można odnaleźć katalog stanowisk państwowych, które z urzędu wyłączają od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Przykładowo będą to sędziowie Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego czy Naczelnego Sądu Administracyjnego, funkcjonariusze służb mundurowych oraz osoby piastujące stanowiska dyrektorskie czy kierownicze w najistotniejszych dla działalności państwa urzędach.

Pewną „taryfę ulgową” mają także duchowni – mogą oni zostać powołani na ćwiczenia, ale tylko w celu przeszkolenia do pełnienia funkcji kapelana wojskowego i tylko za zgodą przełożonego kościelnego. Do odbywania ćwiczeń wojskowych nie będą jednakże powoływani duchowni, którzy zostali wybrani na określoną kadencję.

Co ważne – również zły stan zdrowia powoduje wyłączenie z obowiązku odbywania ćwiczeń wojskowych (oraz generalnie służby wojskowej). Przecież fakt, że „za młodu” otrzymało się kategorię „A” nie oznacza, że po kilkunastu latach od kwalifikacji wojskowej nie pojawiły się przeszkody w postaci pogorszenia się stanu zdrowia rezerwisty.

W załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 czerwca 2022 r. w sprawie orzekania o zdolności do służby wojskowej i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz. U. z 2022 r., poz. 1243) odnajdziemy wykaz chorób i ułomności uwzględniany przy orzekaniu o zdolności do służby wojskowej. Kolumna 5 tabeli odnosi się do żołnierzy rezerwy.

Co ciekawe od służby wojskowej w rezerwie wyklucza m. in. otyłość III stopnia oraz transseksualizm i obojnactwo, ale także np. słaba budowa ciała, pod warunkiem, że upośledza ona sprawność organizmu.

Warto podkreślić, że powołanie na ćwiczenia odbywa się w drodze decyzji administracyjnej, co oznacza, że przysługuje od niej odwołanie.

Chronologicznie powołanie rezerwisty na ćwiczenia wojskowe odbywa się w następujący sposób:

• rezerwista otrzymuje najpierw wezwanie do stawiennictwa we właściwym Wojskowym Centrum Rekrutacji;
• w trakcie stawiennictwa powinno nastąpić zbadanie czy osoba wezwana w ogóle może odbyć służbę wojskową w jakiejkolwiek formie. Jak wskazaliśmy od czasu kwalifikacji wojskowej stan zdrowia danej osoby mógł przecież ulec diametralnemu pogorszeniu,
• następnie wydawana jest decyzja (karta powołania).

Dopiero od momentu otrzymania karty powołania można się od niej odwołać.

Odwołanie wnosi się do organu wyższego stopnia w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji. Organem wyższego stopnia jest Szef Wojskowego Centrum Rekrutacji, przy czym odwołanie wnosi się za pośrednictwem dowódcy jednostki, do której został wezwany rezerwista (pismo kieruje się do dowódcy tej jednostki, a on ma obowiązek przekazać je do Szefa Wojskowego Centrum Rekrutacji)

Termin 14 dni liczony jest od otrzymania karty powołania.

Warto zawsze uważnie przeczytać dokument – na samym dole lub na odwrocie karty powinno znaleźć się pouczenie co do możliwości wniesienia odwołania.

W odwołaniu należy wskazać jakie szczególne okoliczności przemawiają za zwolnieniem z odbywania ćwiczeń wojskowych (mogą nimi być np. stan zdrowia osoby powołanej na ćwiczenia lub jej szczególna sytuacja życiowa). Dotychczas można było spotkać się z opiniami, że przed służbą wojskową uchronić mogą wyznawane poglądy moralno-etyczne.

Trudno obecnie stwierdzić czy taka argumentacja spotka się z aprobatą organów. Wyznawana doktryna religijna czy zasady moralne mogą być pomocne natomiast przy wnioskowaniu o odbycie służby zastępczej. Przeznaczenie do odbycia służby zastępczej lub jej odbycie stanowi zresztą przesłankę wyłączającą możliwość powołania rezerwisty na ćwiczenia.

Problem polega jednak na tym, że służba zastępcza trwa (w zależności od okoliczności) od 9 miesięcy do nawet 18 miesięcy i polega m. in. na wykonywaniu prac na rzecz ochrony środowiska, zdrowia, pomocy społecznej etc. lub pełnieniu służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych.

Nie jest to zatem dobry wybór dla osób, które chciałyby uniknąć ćwiczeń wojskowych.

Oczywiście nie jest także możliwe odbywanie ćwiczeń podczas choroby (w szczególności przewlekłej). Należy jednakże pamiętać, że stosowne zwolnienie lekarskie należy doręczyć do odpowiedniego Wojskowego Centrum Rekrutacji oraz, że takie zwolnienie lekarskie może uchronić osobę wezwaną na ćwiczenia jedynie w tym okresie, na jaki zostało wystawione.

Jaka kara grozi za uchylanie się od stawiennictwa na ćwiczenia?

Za uchylanie się od ćwiczeń grozi kara aresztu (wynosi ona od 5 do 30 dni) lub grzywny (od 20 zł do 5000 zł).

Na zakończenie – w celu uspokojenia – warto wskazać, że zgodnie z zapewnieniami MON (jeżeli wierzyć tym zapewnieniom) pomimo dość sporej liczby osób, które potencjalnie mogą być powołane na ćwiczenia, w rzeczywistości planowane jest powołanie znacznie mniejszej liczby osób. Z tych osób tylko mała część będzie stanowiła osoby, które z wojskiem nie miały wcześniej (poza nadaniem kategorii wojskowej) w ogóle do czynienia. MON szacuje, że takich powołanych będzie kilka tysięcy.

Niniejszy wpis był ostatnim z cyklu: Z domu na poligon – czyli nowe zasady powołań do służby wojskowej w 2023 r.

W poprzednich wpisach możesz dowiedzieć się:

• Kim jest rezerwista oraz na czym polegają i ile trwają ćwiczenia wojskowe (Z domu na poligon – czyli nowe zasady powołań do służby wojskowej w 2023 r. cz. 1)
• A także ile osób potencjalnie może dostać powołania i czy mogą domagać się za swój czas wynagrodzenia (Z domu na poligon – czyli nowe zasady powołań do służby wojskowej w 2023 r. cz. 2).