Czy w przypadku kolizji drogowej przysługuje pojazd zastępczy z OC sprawcy?

Nawet z uwzględnieniem należytej ostrożności wymaganej przez przepisy ustawy prawo o ruchu drogowym, podczas uczestnictwa w ruchu drogowym może dojść do kolizji lub wypadku z winy innego uczestnika ruchu drogowego. W takiej sytuacji zazwyczaj wystąpi szkoda w postaci niesprawnego pojazdu. Innym rodzajem szkody związanej z wypadkiem może być sama niemożność korzystania z uszkodzonego samochodu. Czy w takim przypadku również przysługuje odszkodowanie z ubezpieczenia OC sprawcy?

Jaki jest zakres szkody po zdarzeniu drogowym?

Zgodnie z prawem o ruchu drogowym, kierujący pojazdem ma obowiązek zawrzeć umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Ma to chronić interesy innych uczestników ruchu drogowego w razie wypadku z winy osoby trzeciej.

W prawie cywilnym pojęcie szkody nie zostało zdefiniowane w ustawie. W doktrynie podnosi się, że szkoda może mieć dwa rodzaje- lucrum cessans oraz damnum emergens. Lucrum cessans oznacza utracone korzyści, których podmiot spodziewał się, ale których nie mógł osiągnąć w związku z wystąpieniem szkody. Damnum emergens w prawie zazwyczaj rozumie się jako rzeczywistą szkodę, czyli co poszkodowany rzeczywiście utracił w związku z danym zdarzeniem. Szkoda w postaci damnum emergens może mieć przede wszystkim postać zmniejszenia aktywów lub zwiększenia pasywów poszkodowanego, czyli zmniejszenia jego majątku bądź zwiększenia zobowiązań.

W przypadku, gdy nasz pojazd zostanie zniszczony wskutek kolizji, niejednokrotnie jest całkowicie niemożliwe jego użytkowanie. W takiej sytuacji poszkodowany może być zmuszony do tymczasowego najmu pojazdu zastępczego na czas naprawy pojazdu uszkodzonego w wyniku wypadku. Jest to celowe w szczególności, jeżeli auto jest niezbędne do prowadzenia działalności, dojazdów do pracy czy innego codziennego funkcjonowania. Najemca pojazdu musi wtedy czynsz najmu zapłacić z własnego majątku, co aktualizuje przesłankę wystąpienia szkody i określa jej wysokość.

Kodeks cywilny przewiduje, że każdy, kto wyrządzi osobie trzeciej szkodę z własnej winy, obowiązany jest do jej naprawienia. Nie ulega wątpliwości jednak, że zgodnie z ogólną zasadą ciężaru dowodu, w tej sytuacji obowiązek wykazania wysokości szkody spoczywa na poszkodowanym.

Najem pojazdu zastępczego z OC sprawcy

Jak wskazano powyżej, w przypadku zdarzenia drogowego co do zasady przysługuje poszkodowanemu prawo do wynajęcia pojazdu zastępczego z OC sprawcy. Na rynku likwidacji szkód komunikacyjnych przyjęło się realizowanie powyższego uprawnienia na dwa sposoby:

• Wynajęcie pojazdu zastępczego na “własną rękę”, opłacenie czynszu i następnie dochodzenie zwrotu ww. czynszu bezpośrednio od ubezpieczali sprawcy szkody
• wynajem bezpośrednio od ubezpieczalni sprawcy kolizji
• wynajem “bezgotówkowy”, czyli otrzymanie pojazdu zastępczego od firmy zajmującej się kompleksową likwidacją szkód, bez konieczności uiszczenia opłaty za wynajem, jednak pod warunkiem podpisania cesji wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

Każdy z wymienionych powyżej sposobów ma swoje korzyści i wady. W zakresie pierwszego korzyścią jest przede wszystkim możliwość swobodnego dokonania wyboru pojazdu, stanu technicznego czy doboru wyposażenia we własnym zakresie. Minusem tej opcji jest konieczność zapłaty czynszu “z własnej kieszeni” i późniejsze dochodzenie tej kwoty od ubezpieczyciela. Ponadto, należy wspomnieć, że ubezpieczyciel może także kwestionować wysokość kwoty najmu, przede wszystkim poprzez wskazywanie, że kwota jest zawyżona, lub okres najmu jest zbyt długi. Wtedy konieczne może być skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego

W zakresie drugiej opcji, korzyścią jest przede wszystkim brak konieczności ponoszenia kosztów najmu zastępczego. Firmy ubezpieczeniowe jednak mają ograniczoną flotę pojazdów, które często mogą znajdować się w złym stanie technicznym. Ubezpieczyciel może również oferować pojazd niższej klasy, powołując się na to, że jest to jedyny dostępny pojazd w ramach floty. W takiej sytuacji poszkodowany może być zmuszony do zaakceptowania pojazdu niższej klasy niż ten, który został zniszczony wskutek kolizji, co również może powodować pewne niedogodności.

Jeżeli chodzi o trzecią opcję, to niestety wybór przedsiębiorstw świadczących tego typu usługi jest ograniczony. Niemniej jednak, brak konieczności zapłaty za pojazd gotówką oraz brak konieczności prowadzenia sporu z ubezpieczycielem sprawiają, że najem pojazdu zastępczego od firmy zewnętrznej specjalizującej się w likwidacji szkód komunikacyjnych jest bardzo korzystny.

Pamiętać należy jednak o ogólnej zasadzie utrwalonej w orzecznictwie sądu najwyższego, zgodnie z którą prawo do najmu pojazdu przysługuje wyłącznie w przypadkach ekonomicznie uzasadnionych i co do zasady w stosunku do pojazdu tej samej klasy co pojazd uszkodzony w zdarzeniu drogowym. Najem pojazdu wyższej klasy w ramach OC sprawcy możliwy jest wyłącznie w nadzwyczajnych przypadkach. Nie należy zapominać, że owe “nadzwyczajne okoliczności” musi udokumentować uprawniony z tytułu najmu pojazdu zastępczego- czyli poszkodowany.

Co w przypadku zaniżenia odszkodowania?

W przypadku wyboru opcji najmu pojazdu zastępczego wymagającej konieczności poniesienia kosztów, czy ogólnie podczas likwidacji szkody ubezpieczyciel czy rzeczoznawca może zaniżać kwotę należnego odszkodowania. Może to mieć wyraz np. w przypadku stwierdzenia przez towarzystwo ubezpieczeniowe, że dobowa kwota najmu za samochód zastępczy wynajęty w firmie zewnętrznej jest zbyt wysoka. Towarzystwo ubezpieczeniowe może także zbyt nisko wycenić wartość pojazdu przed kolizją, co będzie skutkowało niższym niż należne odszkodowanie. W obrocie prawnym spotyka się również sytuację zaniżenia kosztów naprawy, np. poprzez podanie rażąco niskiej stawki za roboczogodzinę mechanika czy zakładu blacharskiego.

W takich sytuacjach niezbędne może być wejście w spór z ubezpieczycielem. Przede wszystkim należy przyjąć kwotę bezsporną (zaniżoną) i odwołać się od decyzji w przedmiocie ustalenia wysokości odszkodowania, wskazując na zaniżenie całości kwoty.

Przyjęcie kwoty bezspornej nie blokuje prawa do odwołania się od decyzji ubezpieczyciela. Umożliwi to Państwu otrzymanie kwoty minimalnej, którą już będzie można inwestować w naprawę uszkodzonego pojazdu (w przypadku naprawy kosztorysowej).

W pierwszej kolejności można złożyć odwołanie do samego ubezpieczyciela z przedstawieniem argumentacji faktycznej. W tym zakresie przepisy nie wymagają szczególnej formy odwołania. Może ono być złożone w formie pisemnej, ustnej, lub dokumentowej (np za pośrednictwem poczty elektronicznej) ale w celu zwiększenia jego skuteczności na ewentualnych późniejszych etapach sporu, rekomendujemy złożenie go w formie pisemnej, ze wskazaniem Państwa danych, znaku sprawy oraz przede wszystkim określeniu zakresu żądań wraz ze zwięzłym uzasadnieniem.

Jeżeli ubezpieczyciel nie uwzględni takiego pisma, możliwe jest zwrócenie się z prośbą o interwencję u Rzecznika Finansowego. Rzecznik Finansowy, to podmiot powołany w miejsce Rzecznika Ubezpieczonych, który jest odpowiedzialny za pomoc konsumentom w trudnych sprawach. Kompetencje rzecznika określone są ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym. Rzecznik Finansowy może objąć postępowanie odwoławcze swoim nadzorem, zwrócić się do ubezpieczyciela z żądaniem wyjaśnień, a także przedstawić swoje stanowisko co do stanu faktycznego. W skrajnych przypadkach może także wstąpić do postępowania sądowego, lub wszcząć postępowanie polubowne.

Możliwe jest, że interwencja rzecznika nie przyniesie zamierzonego skutku, Wtedy konieczne jest wniesienie powództwa przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeniowemu. W takiej sytuacji rekomendujemy zwrócenie się do profesjonalnego pełnomocnika celem przygotowania pozwu i reprezentacji na dalszych etapach, wraz z ustaleniem strategii procesowej.