Likwidacja spółki z o.o.- co zrobić, aby skutecznie wykreślić podmiot z rejestru?

Rozwój biznesu bardzo często wymaga przeprowadzenia zmian organizacyjnych w przedsiębiorstwie. Te zmiany czasem wymagają zwiększenia ilości spółek z o.o. w ramach tzw. grupy kapitałowej (czy to poprzez podział przez wydzielenie czy utworzenie nowego podmiotu). Często zdarza się, że jedyną drogą do rozwoju przedsiębiorstwa jest zmniejszenie podmiotów w ramach danej grupy. W takim należy rozważyć likwidację spółki z o.o., która dla swej skuteczności wymaga dopełnienia określonego w kodeksie spółek handlowych trybu.

Spółka z o.o.- czy likwidować?

Wielu przedsiębiorców, którzy posiadają “niechciany” podmiot w swojej strukturze zastanawia się, czy przeprowadzenia kosztownej, długotrwałej i skomplikowanej procedury likwidacyjnej jest konieczne.

Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Pozostawienie spółki na tzw. “półce”, czyli inkubowanie jej jako podmiotu nieprowadzącego aktywnej działalności nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem. Po pierwsze, spółka w dalszym ciągu może generować koszty utrzymania, chociażby koszty księgowości. Po drugie, na spółce która nie prowadzi działalności w dalszym ciągu spoczywają obowiązki sporządzania sprawozdania finansowego (nawet, gdyby ono było “zerowe”). Po trzecie, brak sporządzenia sprawozdania może grozić karą grzywny dla zarządu czy nawet wszczęciem postępowania przymuszającego przez sąd rejestrowy.

Aspekty praktyczne likwidacji

O ile przepisy kodeksu spółek handlowych co do likwidacji są w zasadzie dość skromne (całą procedurę w ksh reguluje raptem kilkanaście przepisów), o tyle należy mieć także inne ustawy, np. ustawę o rachunkowości czy ustawę o KRS. W toku likwidacji na gruncie praktycznym może być pomocna asysta kancelarii prawnej, która może nie tylko sporządzić zgodne z prawem projekty dokumentów, ale także na podstawie udzielonego pełnomocnictwa może reprezentować wspólników na zgromadzeniach wierzycieli.

• czynności przed otwarciem likwidacji

Ten aspekt nie jest uregulowany w żadnych aktach prawnych, ale wskazuje się go w praktycznych komentarzach jako opcjonalna część likwidacji. Polega na przygotowaniu postępowania (np. poprzez czynności organizacyjne, porządkowanie majątku i inne), aby po formalnym otwarciu likwidacji proces mógł zostać ukończony w jak najkrótszym czasie.

• czynności likwidacyjne

Te “właściwe” czynności likwidacyjne są regulowane przez kodeks spółek handlowych. W dużym uproszczeniu, czynności likwidacyjne polegają na:

1. podjęciu uchwały o otwarciu likwidacji
2. zgłoszenie uchwały do sądu rejestrowego za pomocą Portalu Rejestrów Sądowych
3. dokonanie wymaganych prawem ogłoszeń w MSIG (w tym wezwanie wierzycieli do zgłaszania roszczeń)
4. zakończenie bieżących interesów spółki, sprzedaż majątku i spłata wierzycieli
5. redystrybucja kwot pozostałych po zaspokojeniu wierzycieli między wspólników
6. zakończenie postępowania likwidacyjnego

Warto nadmienić, że większość z czynności wskazanych powyżej wymaga sporządzenia stosownych dokumentów (np. protokołów z uchwał zgromadzenia wspólników czy zredagowania treści ogłoszenia do MSiG i przekazanie go do właściwego biura przyjmowania ogłoszeń). Asysta profesjonalnego pełnomocnika może sprawić, że cała procedura będzie bardziej przejrzysta dla spółki (czy zarządu grupy kapitałowej).

• wykreślenie spółki z rejestru

Po zakończeniu postępowania likwidacyjnego i przedstawienia stosownych raportów likwidatorów (zatwierdzonych przez zgromadzenie wspólników, sąd rejestrowy orzeka o wykreśleniu spółki z rejestru.

Skutkiem wykreślenia spółki z rejestru jest ustanie jej bytu prawnego. W praktycznym ujęciu- spółka w zasadzie przestaje istnieć. Skutek tego postanowienia sądu jest bardzo doniosły, dlatego tak ważne jest zgodne z prawem i skuteczne przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego.

Likwidator- kto może nim być?

Zgodnie z kodeksem spółek handlowych, co do zasady likwidatorami z mocy prawa z dniem otwarcia likwidacji stają się członkowie zarządu. Nie ma jednak przeciwwskazań, aby wspólnicy w uchwale spółki wyznaczyli inną osobę na likwidatora (np. taką, która nie wchodziła dotychczas w skład zarządu). Warto jednak pamiętać, że w przypadku likwidacji mandaty członków zarządu wygasają (podobnie jest także z prokurą).

W niektórych przypadkach likwidatora wyznaczy także sąd rejestrowy. W takiej sytuacji to tylko sąd rejestrowy będzie mógł takiego likwidatora odwołać.

Jeżeli chodzi o pozycję likwidatora w systemie prawnym, to jest ona podobna do pozycji członka zarządu. Likwidatorem może być tylko osoba fizyczna, niekarana za określone typy przestępstw. Likwidator w pewnym zakresie ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Likwidator prowadzi sprawy spółki i jest upoważniony do jej reprezentacji. Co ważne, co do zasady likwidator nie musi mieć określonego wynagrodzenia (wyjątkiem jest ustanowienie likwidatora przez sąd, w takiej sytuacji to sąd wyznaczy likwidatorom wynagrodzenie).

Likwidacja spółki z o.o.- czy jest jakaś alternatywa?

Likwidacja spółki z o.o. nie jest koniecznością, w praktyce istnieją inne sposoby na osiągnięcie podobnego efektu.

Oprócz “tradycyjnego” postępowania likwidacyjnego jeżeli sytuacja majątkowa spółki jest negatywna, członkowie zarządu powinno rozważyć złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Wniosek ten nie tylko może zabezpieczyć zarząd przed roszczeniami z art. 299 ksh, ale także jest w zasadzie jedyną właściwą ścieżką do wykreślenia spółki z rejestru. Postępowanie upadłościowe jest jednak zgoła odmienne od postępowania likwidacyjnego.

Z drugiej strony przedsiębiorcy powinni rozważyć także sprzedaż spółki na rzecz innego podmiotu, który może akurat w danej chwili potrzebować istniejącej spółki z o.o. Taki sposób postępowania może nie tylko zmienić strukturę właścicielską spółki, ale także i w zasadzie odbyć się bezkosztowo.