Obywatel Ukrainy na terytorium RP- jak zalegalizować pobyt uchodźcy w czasie wojny?

Przełom lutego i marca 2022 roku stoi pod znakiem wojny pomiędzy Federacją Rosyjską a Ukrainą. Ten konflikt zbrojny ma wpływ na wiele aspektów, m.in. na globalną gospodarkę oraz migrację ludności ukrainy na tereny sąsiednich państw. W tym zakresie Polska i jej obywatele cechuje się szczególną inicjatywą w przyjmowaniu obywateli Ukrainy uciekających przed wojną. Chcąc nieść pomoc nie można zapominać o procedurach, które przytaczamy poniżej.

Legalizacja pobytu

Obywatele Ukrainy obecnie mogą bez przeszkód przekraczać granicę z Rzeczpospolitą Polską. Ich przebywanie jednak na terytorium RP musi mieć podstawę prawną, tj może odbywać się:

• w oparciu o paszport biometryczny (maksymalnie do 90 dni)
• w oparciu o zezwolenie komendanta placówki straży granicznej (do 15 dni)
• na podstawie ruchu bezwizowego
• w oparciu o przepisy dot. ochrony międzynarodowej.

Warto nadmienić, że co do zasady osoba przybywająca z terenów objętych wojną w myśl przepisów prawa międzynarodowego nie zawsze będzie miała status uchodźcy. Ten status zazwyczaj przyznawany jest osobom prześladowanym na tle religijnym czy narodowościowym. Nie ma przeciwwskazań, aby o taką ochronę się ubiegać, aczkolwiek nie zawsze będzie to rozwiązanie najkorzystniejsze.

Przez pryzmat obecnych wytycznych członków polskiego rządu podkreślić należy, że uciekający z Ukrainy nie powinni się obawiać o nadmierne formalności. W zasadzie zapowiedziano (i już dokonano) uproszczenia procedur w tym zakresie (w tym tych covidowych- przebywający z Ukrainy na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia nie muszą przedkładać negatywnego testu na covid lub dowodu szczepienia).

Wydaje się, że wybór podstawy prawnej pobytu uciekajacych przed wojną na terytorium RP powinien być uzależniony od uprzedniej oceny:

• dokumentów, które posiada (czy np. posiada paszport biometryczny czy inny dokument tożsamości,
• planów, jakie dana osoba posiada (czy chce się osiedlić w RP na stałe czy tylko przeczekać konflikt w Ukrainie)
• czy planuje podjąć pracę w RP.

Pozwolenie na pracę

Dla powierzenia wykonywania pracy obywatelom Ukrainy konieczne jest sprawdzenie dwóch podstawowych parametrów:

1. weryfikacja podstawy pobytu cudzoziemca
2. zarejestrowanie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy
3. pomoc w docelowym uzyskaniu zezwolenia na pobyt.

W zakresie weryfikacji podstawy pobytu cudzoziemca należy wskazać, że w przypadku ubiegania się przez obywatela Ukrainy o pomoc międzynarodową nie jest możliwe świadczenie pracy przez cudzoziemca w okrese 6 miesięcy. Nie zawsze zatem ta rozszerzona ochrona będzie korzystna.

Obywatele Ukrainy legalnie przebywający w Polsce mogą pracować na podstawie zarejestrowanego oświadczenia o powierzeniu pracy. Jest to obecnie najszybszy i najprostszy sposób legalizacji zatrudnienia, który pozwala na wykonywanie pracy maksymalnie przez 24 miesiące. Praca może być wykonywana nie tylko na podstawie umowy o pracę, ale także umowy zlecenia.

Oświadczenie jest rejestrowane przez pracodawcę w powiatowym urzędzie pracy. Wniosek może być złożony online za pośrednictwem portalu praca.gov.pl

Wnioski powinny być rozpatrzone w 7 dni, ale należy oczekiwać że czas rozpatrywania ulegnie wydłużeniu, w szczególności w przypadku braków formalnych. Obecnie realny czas rozpatrywania wniosku może się różnić dla poszczególnych Urzędów (zależnie od województwa).

Ważne jest spełnienie wymogów formalnych wniosku, czyli dołączenie:

• oświadczenia o niekaralności pracodawcy
• kopii wszystkich stron paszportu cudzoziemca (strony ze stemplami)
• dowodu uiszczenia opłaty za rejestrację oświadczenia – 30 zł
• ewentualnie pełnomocnictwa

Te wymogi są aktualne na dzień sporządzania artykułu. Należy mieć na uwadze planowane uproszczenia, zatem przed złożeniem wniosku zachęcamy sprawdzenie aktualności tychże wymogów i procedur.

Czy w procedurach przewidziano ułatwienia?

Obecnie nie ma szczególnych ułatwień w procedurach na gruncie normatywnym, aczkolwiek zgodnie z doniesieniami medialnymi, liczne uproszczenia stosowane są obecnie na granicy i wynikają z przyjętych, dopuszczalnych praktyk przez funkcjonariuszy straży granicznej.

Z wypowiedzi członków rządu jasno wynika, że w tak nadzwyczajnej sytuacji procedury mają drugorzędne znaczenie. W licznych wypowiedziach dano wprost do zrozumienia, że pomoc uciekającym przed wojną będzie udzielona bezwarunkowo, a ramy legislacyjne dla takiego działania zostaną dostosowane, czego możemy się w najbliższym czasie spodziewać.

Wnioski

Bardzo pozytywnym zjawiskiem z humanitarnego punktu widzena jest powszechne przyjmowanie uciekających przed wojną w Ukrainie w Polsce i udzielanie takim osobom pomocy humanitarnej, zarówno w postaci mieszkania czy szerzej prawa pobytu, jak i w postaci zatrudnienia.

Kluczowe jest jednak, że dla takiej pomocy przewidziano także stosowne procedury, które póki co są drugorzędne, aczkolwiek nie można o nich całkiem zapominać.