Składka zdrowotna - przedsiębiorcy od 1 stycznia 2022 r. zapłacą więcej

Wysokość składki zdrowotnej jest ustalona w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm., dalej jako u.ś.o.z.). Zmiany wprowadzone w ramach tzw. Polskiego Ładu mają na celu zwiększenie wpływów z tytułu składek zdrowotnych, w celu poprawy finansowania służby zdrowia.

W ocenie autorów projektu zmian powyższej ustawy, nowelizacja przyczyni się do tego, że na finansowanie służby zdrowia będą składały się nie tylko osoby zatrudnione na etacie, ale przede wszystkim przedsiębiorcy. W przypadku pracownika wysokości składki zdrowotnej jest zależna od dochodu, natomiast przedsiębiorca uiszcza składkę zdrowotną w stałej wysokości. W ocenie rządu taki stan rzeczy jest niekorzystny dla służby zdrowia finansowanej ze składek zdrowotnych, a także sprzeczny z poczuciem społecznej sprawiedliwości. Sprawdzamy zatem co się zmieni i kto zapłaci najwięcej.

Składka zdrowotna obecnie

Zgodnie z art. 79 ust. 1 u.ś.o.z. składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki. Składka była stopniowo zwiększana – do dnia 31 grudnia 2004 r. wynosiła 8,25% podstawy wymiaru, od dnia 1 stycznia 2005 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. była równa 8,5% podstawy wymiaru, a następnie od dnia 1 stycznia 2006 r. do dnia 31 grudnia 2006 r. – 8,75% podstawy wymiaru. Składki na ubezpieczenie zdrowotne są głównymi przychodami Narodowego Funduszu Zdrowia. Składka zdrowotna jest płatna miesięcznie i jest niepodzielna.

Nowy sposób obliczania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców uiszczających podatek liniowy

Podstawowa stawka składki zdrowotnej zostanie zachowana (9%), niemniej po art. 79 u.ś.o.z. zostanie dodany art. 79a u.ś.o.z. Nowo dodany przepis prawny będzie dotyczył następujących grup:

• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, w tym osoby fizyczne korzystające z tzw. ulgi na start, o której mowa w art. 18 ust. 1 Ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 162),
• osób wykonujących wolne zawody w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, albo z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
• osób prowadzących publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 910 i 1378 oraz z 2021 r. poz.

Powyższe grupy podatników, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, 1163, 1243, 1551 i 1574, dalej jako u.p.d.o.f.), czyli podatek liniowy, będą płacić składkę zdrowotną w wysokości 4,9% podstawy wymiaru składki, ale nie mniej niż kwota odpowiadająca 9%:

• minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia roku składkowego, jeżeli składka jest obliczana od miesięcznej podstawy jej wymiaru,
• iloczynu liczby miesięcy w roku składkowym i minimalnego wynagrodzenia, jeżeli składka jest obliczana od rocznej podstawy jej wymiaru.

Powyższy sposób obliczania wysokości składki zdrowotnej będzie dotyczył również osób wymienionych wyżej, którzy uiszczają w tym samym roku kalendarzowym podatek od dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (art. 30ca u.p.d.o.f.).

Obliczanie rocznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne

Dotychczas podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalała osoba uiszczająca składkę, przy czym zadeklarowana kwota nie mogła być niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Składka w nowej wysokości obowiązywała od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Od 1 stycznia 2022 r. roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne od dochodu z działalności gospodarczej ustalonego za rok kalendarzowy stanowi dochód za rok kalendarzowy. Dochód jest różnicą między osiągniętymi przychodami w rozumieniu u.p.d.o.f., a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu u.p.d.o.f., pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, ale tylko o ile te składki nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości będzie obowiązywała od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego.

Minimalna roczna podstawa wymiaru składki

Jeśli podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie niższa od iloczynu liczby miesięcy w roku składkowym i minimalnego wynagrodzenia, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok będzie równa tej kwocie.

Na przykład, jeżeli z dniem 1 stycznia 2022 r. zostanie wprowadzone minimalne wynagrodzenie w kwocie 3010 PLN brutto, to minimalna roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego wyniesie:

3010 PLN x 12 miesięcy = 36.120 PLN

Sposób płatności składki na ubezpieczenie zdrowotne

Składka na ubezpieczenie zdrowotne będzie płatna za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu, od miesięcznej podstawy wymiaru składki. Miesięczną podstawę wymiaru składki stanowi dochód z działalności gospodarczej, który został uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który składka jest opłacana.

Dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu będzie ustalany w następujący sposób:

(Przychód – Koszty uzyskania przychodu) – składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe (o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów) = Dochód

Natomiast dochód za kolejne miesiące będzie ustalany w następujący sposób:

(Suma przychodów od początku roku - suma kosztów uzyskania tych przychodów) – suma dochodu za miesiące poprzedzające – (suma składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe zapłacone od początku roku – suma składek odliczonych w poprzednich miesiącach) = podstawa wymiaru składki

Podstawa wymiaru składki nie może być jednak niższa niż minimalne wynagrodzenie, więc jeżeli dochód będzie wynosił poniżej minimalnego wynagrodzenia, ubezpieczony zapłaci składkę od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Obliczenie podstawy wymiaru składki dla podatników ryczałtowych

Grupy osób wskazane powyżej, które stosują opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 1905, z późn. zm., dalej jako u.z.p.d.) będą obliczały roczną podstawę wymiaru składki w inny sposób.

Po pierwsze, roczna podstawa wymiaru składki będzie obliczana jako iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (dalej jako: przeciętne miesięczne wynagrodzenie), jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu u.z.p.d. nie przekroczyły w tym okresie kwoty 60 000 zł.

Po przekroczeniu progu 60.000 PLN, o którym mowa powyżej, roczną podstawę wymiaru składki należy obliczać jako iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu u.z.p.d. przekroczyły w tym okresie kwotę 60 000 zł i nie przekroczyły kwoty 300 000 zł.

Najwięcej zarabiający, którzy przekroczą próg 300.000 PLN będą obliczać roczną podstawę wymiaru składki jako iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu u.z.p.d.

W analogiczny sposób będzie obliczana miesięczna podstawa wymiaru składki. Dla pierwszej grupy podstawa wymiaru wyniesie 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli przychody osiągnięte od początku roku kalendarzowego nie przekroczyły 60.000 PLN.

Druga grupa to osoby, których przychody osiągnięte od początku roku kalendarzowego przekroczyły 60.000 PLN i nie przekroczyły 300.000 PLN. Dla tych osób podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Trzecia grupa, czyli osoby, których przychody osiągnięte od początku roku kalendarzowego przekroczyły 300.000 PLN, powinna obliczać składkę zdrowotną w wysokości podstawy wymiaru równej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Podsumowanie

Przedstawiony wyżej sposób obliczania podstawy wymiaru składki zdrowotnej powoduje, że choć jej stawka nie zmieniła się w sposób istotny, to jednak z uwagi na zmianę sposobu obliczania podstawy wymiaru, wysokość składek, uiszczanych przede wszystkim przez osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, znacznie wzrośnie.

Coraz częściej wspomina się o tendencji do rezygnowania przez jednoosobowych przedsiębiorców (tzw. samozatrudnionych) na rzecz etatu między innymi z uwagi na wzrost wysokości składki zdrowotnej. Tendencja może się utrzymać, jednak nie każdy przedsiębiorca może pozwolić sobie na zmianę sposobu zarobkowania.

Artykuł został opracowany na podstawie Ustawy z dnia 1 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw uchwalonej na posiedzeniu Sejmu nr 38 dnia 1 października 2021 r. przekazanej Prezydentowi i Marszałkowi Senatu w dniu 4 października 2021 r. udostępnionego pod linkiem: http://orka.sejm.gov.pl/proc9.nsf/ustawy/1532_u.htm.