Krajowy Rejestr Zadłużonych- jak może go wykorzystać przedsiębiorca?

Przedsiębiorcy często zadają sobie pytanie, w jaki sposób zweryfikować kontrahenta przed zawarciem umowy? Najbardziej pożądane zazwyczaj są sposoby bezkosztowe. Wiadomo, że na rynku można skorzystać z analiz sytuacji finansowej kontrahenta, zamówić raport z komercyjnego rejestru długów czy zamówić inną usługę, która zweryfikuje innego przedsiębiorcę. Główną wadą tych metod jest jednak ich odpłatność.

Istnieją również bezpłatne metody weryfikacji kontrahentów, np. poprzez dokładne sprawdzenie historii wpisów w KRS i ewentualne sprawdzenie sprawozdań finansowych za ubiegłe lata. Te metody często nie dają jednak pełnego obrazu sprawy.

Z dniem 1 grudnia 2021 roku został uruchomiony Krajowy Rejestr Zadłużonych. Warto zapoznać się z tym rejestrem, ponieważ w niedalekiej perspektywie może pomóc przedsiębiorcom w weryfikacji kontrahentów.

Podstawa prawna rejestru zadłużonych

Krajowy Rejestr Zadłużonych został utworzony na podstawie ustawy z 6 grudnia 2018 roku o krajowym rejestrze zadłużonych. W praktyce zastąpi on prowadzony na podstawie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym rejestr dłużników niewypłacalnych oraz Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości. Ten drugi w praktyce nigdy nie powstał.

Na krajowym gruncie rejestr stanowi realizację postanowień Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 z dnia 20.5.2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego. Zgodnie z tym rozporządzeniem, każdy z krajów członkowskich UE ma prowadzić co najmniej jeden rejestr, w którym będą publikowane informacje o aktualnie toczących się postępowaniach upadłościowych.

Dostęp do rejestru będzie możliwy za pośrednictwem prężnie rozwijającego się w ostatnim czasie Portalu Rejestrów Sądowych. Przypomnijmy, że za pomocą portalu rejestrów sądowych odbywa się m.in. korespondencja z KRS, rejestracja spółek oraz składanie sprawozdań finansowych (za pośrednictwem Repozytorium Dokumentów Finansowych). O ile założenie konta w rejestrze zadłużonych nie będzie konieczne do korzystania z niego, to warto rozważyć taką opcję, z uwagi na fakt, że dodatkowe funkcjonalności dostępne są dopiero po zalogowaniu.

Do założenia konta w rejestrze zadłużonych konieczny jest profil zaufany, a samo założenie i posiadanie konta jest bezpłatne.

Rejestr może być bardzo przydatnym narzędziem, a celem opracowania konkretnych procedur pomocne może być szkolenie z obsługi Rejestru, które może dla Państwa przeprowadzić zespół Kancelarii.

jakie informacje się w nim znajdują?

Jak wspomniano powyżej, Krajowy Rejestr Zadłużonych może pomóc w procesie weryfikacji kondycji finansowej kontrahentów. W jaki sposób? Odpowiedzi na pytanie udzieli zakres informacji znajdujących się w Rejestrze.

W Rejestrze ujawnia się informacje o:

1. osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną - wobec których są albo były prowadzone postępowania:restrukturyzacyjne w rozumieniu prawa restrukturyzacyjnego, oraz o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli w rozumieniu prawa upadłościowego
• upadłościowe lub wtórne postępowania upadłościowe,
• zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu prowadzenia działalności gospodarczej w trybie art. 373 prawa upadłościowego
• w przedmiocie uznania orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego;
2. wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe wobec spółki lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe;
3. osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną - wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego, lub sąd z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, albo umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na fakt, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
4. osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych lub egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.

O ile informacje o toczących się postępowaniach upadłościowych można było uzyskać z lektury Monitora Sądowego i Gospodarczego, o tyle w rejestrze zadłużonych możliwe będzie sprawdzenie informacji o tzw. dłużnikach alimentacyjnych oraz bezskutecznych egzekucjach komorniczych.

Rejestr zadłużonych- w czym może się przydać przedsiębiorcy?

Mając na uwadze, że w rejestrze będą znajdowały się wzmianki o bezskutecznych egzekucjach oraz zaległościach alimentacyjnych, rejestr może być bardzo cennym źródłem informacji o kontrahentach.

Po pierwsze, przedsiębiorstwa w stanie upadłości zazwyczaj funkcjonują w bieżącym obrocie prawnym tylko w ograniczonym zakresie. Celem bowiem upadłości likwidacyjnej jest jak największe zaspokojenie wierzycieli, zatem prowadzenie działalności może odbywać się tylko w zakresie minimalnie niezbędnym dla realizacji celów postępowania upadłościowego. Ponadto, zgodnie z prawem upadłościowym, przedsiębiorstwo wobec którego toczy się postępowanie upadłościowe winno mieć przy firmie przydomek “w upadłości”. Podobnie rzecz ma się co do przedsiębiorstw objętych restrukturyzacją, które w nazwie winny mieć dodatek “w restrukturyzacji”. Pozwala to szybko zidentyfikować, że dany przedsiębiorca ma problem natury upadłościowej lub restrukturyzacyjnej, a dochodzenie należności może być utrudnione.

Po drugie, zazwyczaj pierwszym znakiem oznak problemów z wypłacalnością jest właśnie bezskuteczna egzekucja komornicza. Problemy mogą mieć przejściowy charakter, ale gdy wzmianka o bezskutecznej egzekucji pojawia się w rejestrze, to należy postarać się o dodatkowe zabezpieczenia w umowie, takie jak np. gwarancja bankowa zapłaty, lub zastaw.

System ma jednak pewne wady. Przede wszystkim wszelkie postępowania i informacje wprowadzane są dopiero dla spraw toczących się od 1 grudnia. Wcześniejsze wzmianki nie będa retrospektywnie uzupełniane w rejestrze (tak jak to było np. w przypadku Portalu Informacyjnego). Oznacza to, że póki co rejestr jest ubogi i nie jest cennym źródłem informacji. Po drugie, system choruje na tzw. “problemy wieku młodzieńczego”, takie jak przejściowe problemy z dostępnością, bugi czy niespójność niektórych funkcji (np. załączania dokumentów do wniosku upadłościowego.

Wpływ rejestru na postępowania upadłościowe

Rejestr zadłużonych ma przejąć rolę rejestru/portalu, za pomocą którego odbywać się będą postępowania upadłościowe. Rejestr w jednej ze swoich funkcjonalności przewiduje możliwość złożenia elektronicznego wniosku o ogłoszenie upadłości (która to forma w niektórych przypadkach jest obowiązkowa!). Docelowo za pomocą KRZ ma odbywać się całość postępowań sądowych, kontakt z sądem, publikacja postanowień czy korespondencja z syndykiem. Analogicznie do postępowań sądowych, dla których właściwym systemem jest Portal Informacyjny Sądów Powszechnych.

Czy oznacza to, że od 1 grudnia trzeba złożyć wniosek o upadłość konsumencką przez internet?

Odpowiedź jest przecząca, konsument (o ile nie jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika) dalej może złożyć wniosek pisemnie, na formularzu opublikowanym na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Nie jest to jednak proste, a w zakresie samego sporządzania formularza wniosku warto także zasięgnąć porady profesjonalnego pełnomocnika.

Sprawa komplikuje się w przypadku konieczności złożenia wniosku o upadłość osoby prawnej lub za pośrednictwem pełnomocnika. Zgodnie z ustawą taki wniosek musi być złożony elektronicznie, a forma papierowa od 1 grudnia nie jest dozwolona. Rejestr w tym zakresie zawiera jednak nieścisłości, gdyż przykładowo nie można załączać plików większych niż 5 MB.