Ile wypłacić pracownikowi z zajęciem lub upadłością? - Prawo z perspektywy działów kadr i księgowości

Przedsiębiorcy zatrudniający pracowników musi przekazywać im wynagrodzenie zgodnie z prawem, najczęściej na rachunek bankowy. W przypadku, gdy pracownicy mają długi, ich wynagrodzenie może być objęte zajęciem komorniczym lub postępowaniem upadłościowym. W takiej sytuacji dział kadr musi przekazywać wynagrodzenie zgodnie z dyspozycją komornika lub syndyka. Jak postępowanie egzekucyjne i upadłościowe wpływa na wynagrodzenie pracownika i praktykę działów kadr?

Co może stanowić tytuł stanowiący podstawę egzekucji?

Jeżeli pracownik nie spłaca swoich zobowiązań, to prędzej czy później wierzyciele podejmą próby dochodzenia swoich należności na drodze sądowej bądź pozasądowej. Egzekucja komornicza jest co do zasady ostatnim stadium egzekucji sądowej i może odbywać się wyłącznie na podstawie tytułu egzekucyjnego opatrzonego w klauzulę wykonalności.

Jakie dokumenty mogą stanowić tytuł egzekucyjny? Kwestia ta precyzyjnie została określona w kodeksie postępowania cywilnego.

• orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;
• orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
• inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
• akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
• akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
• akt notarialny określony w pkt 4 lub 5, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.

Aspekty praktyczne egzekucji pracowniczej

Skąd dział kadr ma wiedzieć o konieczności dokonywania potrącenia z tytułu egzekucji komorniczej czy upadłości?

Nie ma konieczności wypytywania pracowników czy szukania przez Monitor Sądowy i Gospodarczy o toczących się upadłościach. Pracownik czy to w egzekucji komorniczej czy to w upadłości konsumenckiej zobowiązany jest zawiadomić komornika/syndyka o swoim miejscu pracy.

Syndyk czy komornik podejmując pierwsze czynności wysyła pismo do pracownika z dokładnymi instrukcjami. Od czasu zapoznania się z treścią pisma pracodawca związany jest dyspozycją dot. wynagrodzenia pracownika. Należy nadmienić, że za brak zrealizowania potrącenia może skutkować karą grzywny dla osób odpowiedzialnych (np. księgowych czy kadrowych).

Jeżeli dział odpowiedzialny za przelewy wynagrodzeń będzie miał wątpliwości co do tego w jakiej wysokości i kiedy dokonać przekazania wynagrodzenia komornikowi czy syndykowi, może oczywiście zwrócić się z pytaniem do adwokata czy radcy prawnego, który będzie mógł nie tylko przeanalizować otrzymane pismo, ale także w razie konieczności porozumieć się z podmiotem żądającym dokonania potrącenia wynagrodzenia.

Ile komornik może zabrać pracownikowi z egzekucją komorniczą?

Komornik nie może jednak pozbawić pracownika całego wynagrodzenia. Zgodnie z przepisami kodeksu pracy, komornik musi pozostawić pracownikowi kwotę wolną od zajęcia.

Ze względu na tzw. kwotę wolną od zajęcia komorniczego, na koncie pracownika zatrudnionego na umowę o pracę, komornik musi zostawić równowartość najniższej płacy minimalnej obowiązującej w danym roku podatkowym. W 2022 r. wynosi ona 3010 zł brutto, czyli na rachunku bezwzględnie musi pozostać kwota netto: 2363,56 zł. W przypadku osób uchylających się od alimentów komornik może zająć 60 proc. wynagrodzenia, niezależnie od tego, ile zarabiają.

Kwota wolna od zajęcia komorniczego jest zmienna, ponieważ jest uzależniona od najniższego wynagrodzenia. Warto pamiętać, że zgodnie z doniesieniami, najniższe wynagrodzenie zostanie zwiększone w 2023 do 3400 zł brutto.

Warto nadmienić, że sprawa komplikuje się w przypadku, gdy pracownik jest zatrudniony w oparciu o umowę zlecenia czy umowę o dzieło. W tym zakresie przepisy przewidują kilka wyjątków, zatem warto dokładnie przeanalizować tę kwestię przed przekazaniem części wynagrodzenia komornikowi.

Ile wynagrodzenia przelać pracownikowi z upadłością konsumencką?

Może jednak zdarzyć się, że do działu kadr wpłynie nie pismo od komornika w związku z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym, ale pismo od syndyka masy upadłości z żądaniem przekazywania części wynagrodzenia do masy upadłości. Co w praktyce oznacza to dla pracodawcy?

Od momentu powzięcia informacji o toczącej się upadłości konsumenckiej pracodawca musi przekazywać część wynagrodzenia do masy upadłości, czyli w dużym uproszczeniu na założony przez syndyka rachunek bankowy.

Co do potrącenia części wynagrodzenia do masy upadłości co do zasady stosuje się przepisy o potrąceniu w egzekucji komorniczej. Przepisy prawa upadłościowego są jednak bardziej skomplikowane w zakresie wyliczenia kwoty, którą można pozostawić upadłemu w przypadku, gdy na jego utrzymaniu znajdują się osoby trzecie.

Wyliczenia w tym zakresie są jednak bardziej skomplikowane niż w przypadku egzekucji komorniczej, zatem warto omówić tę kwestię z prawnikiem.

Podsumowanie

Potrącenie części wynagrodzenia pracowników spotkało bądź spotka prawie każdego pracodawcę, niestety moralność płatnicza w Polsce jest generalnie na złym poziomie, a nie poprawia jej również obecna sytuacja gospodarcza.